vredeswensen van een Belgische piot

Gerard Dingens schrijft op 30 december 1917 een brief aan zijn vriend en stadsgenoot Maurice Braet, geniesoldaat.

Vurig hopen we naar het gelukkige ogenblik dat het zielverheffende woord vrede een daadzaak wordt. Zal het nog lang duren ? Zullen we weldra het geluk genieten in het zo schandelijk als oneerlijk behandelde België te mogen terugkeren als een vrij en onafhankelijk volk ? Hopen we het vurig en wachten wij geduldig de gebeurtenissen af.

Dat het jaar 1918 ons verlossing moge schenken. Dat we gespaard mogen blijven van verder onheil en een tijdperk van geluk de bange jaren van onze ballingschap mogen vervangen. Ziedaar onze innige wensen voor 1918.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

1918-frères-darmes-bonne-année

 

slecht jaareinde voor de Maori’s

Vroeg in de ochtend van 31 december 1917 komt er een granaat terecht in het Maori Pioneer Battalion, dat geleid wordt door luitenant Joseph Paku. Zes Maori’s sterven ter plekke, op het kruispunt van de Zonnebeekseweg en de huidige Jan Ypermanstraat in Ieper. Allemaal liggen ze begraven op het Ramparts Cemetery in Ieper.

Net als ongeveer 2500 andere Maori’s dienden zij in het Nieuw-Zeelandse leger. Bij datzelfde leger horen ook mensen van de Polynesische eilanden, onder meer van de Cookeilanden Gojim Rarotonga, Tonga, Samoa…

Zonder twijfel een van de mooist gelegen begraafplaatsen in Flanders Fields is Ramparts Cemetery op de Vesten, op 50 meter van de Rijselpoort in Ieper. Daar rusten 197 militairen uit het Britse Gemenebest, onder wie dus ook de zes voormelde Maori’s.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

MaoriPioneerBattalion_1917

executie bij dageraad

McColl

Charles McColl

Vroeg in de ochtend van 28 december 1917 wordt de Britse soldaat Charles McColl geblinddoekt en geboeid op een stoel gezet, vastgebonden en dan geëxecuteerd. Hij is een van de vele Britse shotatdawns (geëxecuteerden bij dageraad). Wat zijn geval extra tragisch maakt, is dat McColl omwille van zijn job op een scheepswerf vrijgesteld was van legerdienst, maar als vrijwilliger in dienst ging.

Enkele dagen eerder is hij voor de krijgsraad veroordeeld omdat hij zijn eenheid verlaten had in de buurt van Houthulst en vervolgens naar Calais vertrokken was. Hoewel de kapitein van McColls eigen eenheid dienst doet als een van de twee leden van dit krijgshof, neemt niemand zijn verdediging op zich.

Ondertussen zijn de meer dan driehonderd geëxecuteerden uit de eerste wereldoorlog weer grotendeels in eer herstel. Voor hun wordt in 2001 het Shot at Dawn Memorial opgericht in het National Memorial Arboretum. Het monument stelt een geblinddoekte jongeman voor vastgebonden aan een paal.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

ShotAtDawnMemorial

 

Sokken voor de jongens

Vanaf begin 1915 bewegen in Canada massaal breinaalden heen en weer. In antwoord op een oproep van enkele officieren beginnen groepjes dames grote hoeveelheden sokken te breinen voor de Canadese militairen aan het front in Europa. “Socks for the boys” zoals de actie weldra heet, heeft zowel een fysieke als een mentale impact : drogen voeten en een gevoel van steun van het thuisfront. Wie meer wil weten over het belang van propere kousen in oorlogstijd, kan eens googelen op de termen “loopgraafvoet” of “trench feet”. Een slechte verzorging van voeten en gebrek aan propere kousen kon zelfs leiden tot amputatie van tenen of een deel van de voet.

Sergeant-majoor Beswick, een van de vele soldaten die sokken krijgt, schrijft op 27 december 1917 een dankbrief aan Marion Simpson, een van de vrouwen achter de organisatie.

Lieve mevrouw Simpson, ik heb uw schattig pakje goed ontvangen en volgens uw instructies heb ik het pas geopend op kerstdag. Ik kan u verzekeren dat de inhoud zeer op prijs werd gesteld. Rekening houdend met het feit dat ik van dienst was die dag, was het toch een aangename dag. Het weer was ideaal : er vielen enkele centimeters sneeuw en er was genoeg vorst in de lucht om te denken dat ik in Canada was.

bronnen :
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds
https://nl.wikipedia.org/wiki/Loopgraafvoet

SocksForTheBoys

Harry Patch keert terug naar thuisland

De Britse soldaat Harry Patch is gewond geraakt op 22 september 1917 tijdens de slag om Passendale. Op 23 december 1917 verlaat hij voorgoed het Europees vasteland en wordt hij naar Groot-Brittannië teruggestuurd.  Als de wapenstilstand in 1918 getekend wordt, is Harry Patch nog altijd in een ziekenhuis op het eiland Wight. Pas als hij 100 jaar wordt, spreekt hij voor het eerst over de oorlog.

In tachtig jaar heb ik geen oorlogsfilm bekeken en sprak ik nooit over de oorlog, ook niet met mijn vrouw. Nu ik in het rusthuis ben, al zes jaar, gaat het alleen nog over de eerste wereldoorlog, sinds ik die onverwachte lichtflits zag van in mijn kamer. Zoals ik al zei : de eerste wereldoorlog is geschiedenis, het is geen nieuws. Vergeet het.

Harry vocht onder meer in Pilkem en Passendale, maar zal toch vooral in de herinnering voortleven als de man die in 2008 op 110-jarige leeftijd terugkeerde naar Langemark om daar een zelf betaalde herdenkingssteen te onthullen  voor zijn makkers die gestorven zijn op 22 september 1917, de dag dat hijzelf zwaar gewond raakte. Hij sterft in 2009 op de leeftijd van 111 jaar, 1 maand, 1 week en 1 dag.

bronnen :
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds
https://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Patch

Harry-Patch-1898-2009

een relatief rustige kerst voor Herbert Sulzbach

Herbert Sulzbach, een Duitse luitenant bij de artillerie, brengt de decemberdagen door tussen Nouvion en Laval, in de buurt van de Chemin des Dames. December brengt goed nieuws van het oostfront voor de Duitsers.

5 december 1917 : wapenstilstand met Roemenië. De situatie lijkt steeds twijfelachtiger voor de geallieerden.

Op 17 december kon ik de mannen zeggen dat de wapenstilstand met Rusland verlengd is tot 14 januari 1918. In deze periode zullen vredesonderhandelingen plaats hebben.

Twee tot drie maal per week komt een sergeant langs naar de frontlinies, om de soldaten uit te betalen of andere formaliteiten met me te regelen. Op 21 december komt hij weer langs, vertrok goedgezind en tien minuten later belt een nabijgelegen eenheid me op om te zeggen dat de sergeant getroffen is door een bominslag. Zo verlies ik weer een van mijn goede mannen. Al mijn  manschappen zijn ontdaan, en sommigen kenden hem van bij het begin van de oorlog.

Ondertussen is de temperatuur tot 8 graden onder nul gezakt, overal ligt sneeuw, de bossen schitteren erdoor en de kanonnen zijn volledig ingesneeuwd. Hoe onschuldig, hoe vredig ligt het landschap erbij in de verrukkelijke sneeuw.

En daarmee is het kerstavond, de vierde in Frankrijk, de vierde ten velde. De vorige kerst aan de Somme was veel erger. We hebben een misviering waar iedereen naar de kapelaan luistert. Daarna gaan de mannen terug naar hun schuilplaatsen, ieder met zijn eigen kerstboom. Na een korte stilte beginnen meer en meer soldaten te zingen. Het weer kon niet geschikter voor kerstmis zijn; al deze sneeuw is ongewoon voor Frankrijk. Het landschap ziet er onschuldig uit. Je kan de ruïnes van de dorpen in het avondlicht zien en in de verte de kathedraal van Laon en ik voel me ontroerd. Later op de avond gaat het er vrolijker aan toe, iedereen heeft genoeg te eten en te drinken en we moeten niet veel vuren, het is een harmonieuze kerstavond.

bron : Herbert Sulzbach, with the German guns, Pen & Sword military

Weihnachten_1917_02

 

 

begin van het kampleven

Op 20 december 1917 arriveert de Italiaanse soldaat Paolo Monelli op zijn eindbestemming, een oud kasteel in Salzburg dat is omgebouwd tot een krijgsgevangenenkamp. Hij heeft nu bijna twee weken gemarcheerd, ingeklemd in een colonne van vermoeide, gedemoraliseerde krijgsgevangenen met kapotte uniformen en afgerukte medailles en rangonderscheidingstekens. Soms hebben mensen om eten gevochten, soms is er bonje ontstaan als gevangenen de ontbinding ten gevolge van de gevangenschap hebben gebruikt om de eerder zo harde discipline te doorbreken en los te gaan op hun officieren. Velen zijn blij dat hun oorlog nu eindelijk ten einde is en schromen niet om hun vreugde te tonen.

Maar Monelli heeft ook kunnen zien dat de tegenstander, in zijn triomf, aanzienlijke problemen heeft : van de Oostenrijks-Hongaarse soldaten die de colonne gevangenen vanaf de kant van de weg tevreden stonden te bekijken, waren velen ondervoed en mager. De vijand moet bovendien een wanhopig gebrek aan mensen hebben, want hij heeft meerdere bultenaren gezien en zelfs een dwerg. Vandaag begint het kampleven voor hem en de anderen. Monelli schrijft in zijn dagboek :

Op 20 december arroveren we bij het fort in Salzburg – een grimmige kazerne met setile dikke muren op de top van een ontoegankelijke heuvel, zonder zon, rillend van de kou in lege zalen. In de noordelijke winter, met mist en sneeuw om ons heen, wordt de gedachte aan het traditionele kerstfeest een kwelling.

bron : Peter Englund, de schoonheid en het verdriet van de oorlog, Spectrum

ItaliaanseKrijgsgevangenenCaporetto

 

denken aan de familie in Gent

Tijdens de Kerstdagen denkt men vaak aan de familie en voor de frontsoldaten is dat niet anders. Raoul Snoeck noteert op 22 december 1917.

We kantoneren in Hoogstade en het vriest dat het kraakt. Het is verschrikkelijk koud in onze barakken. Bij gebrek aan steenkool hebben we dikwijls bevroren vingers. Voor het inslapen kijk ik elke avond liefdevol naar de foto’s van ma en zus. Helaas, die van pa en broer zijn in Stavele in de brand gebleven en ik heb nooit die foto’s ontvangen  die ze beloofd hadden op te sturen. Denken aan mijn dierbaren raak ik in mijmeringen verzonken. Terwijl zich daarbuiten loense nachtelijke drama’s afspelen, droomt de soldaat in zijn schuilplaats. Een massa vage gevoelens beklemmen hem het hart, vermengd met een weemoedige spijt om het verwoeste België.

Gelukkige zijn we jong en zijn er onder ons vrolijke lui. Ik mag van mezelf zeggen dat ik bij die lustige snaken hoor. Laat er eentje zijn kop hangen, dan komen ze me halen want ik slaag erin het voorhoofd van de sombersten te ontrimpelen. Maar als mijn geest rust krijgt, begint hij te dwalen en krijg ik zwartgallige gedachten. Als ik schrijf, redeneer ik en gaat alles beter.

bron : Raoul Snoeck, in de modderbrij van de Ijzervallei, uit het Frans vertaald door André Gysel, Snoeck-Ducaju en zoon

Kerst_1917_1918

 

bewondering voor Duitse bunkers

Van de vijand kan je nog wat leren, hoe je een degelijke bunker bouwt bijvoorbeeld. Onderluitenant Arthur Pasquier neemt op 22 december 1917 een kijkje bij veroverde Duitse linies ergens in de buurt van Bikschote.

Goed gewapend beton met voldoende dikte weerstaat aan alles. Nogmaals merken we dat de Duitsers ook hier hun stellingen beter georganiseerd hebben dan wij. Ze hebben bunkers gebouwd met een plafonddikte van 2 meter. Ze hebben het gemakkelijk want als betonbewapening gebruiken ze compleet gedemonteerde spoorstaven uit ons land. Een betondikte van 80 centimeter zoals in onze linies volstaat niet om weerstand te bieden aan directe treffers, wel aan inslagen in de onmiddellijke omgeving.

Toch hebben we met onze eigen ogen gezien hoe zo’n bunker die aan alles kan weerstaan, toch het graf wordt van zijn bewoners, doordat een bom vlak voor de ingang is gevallen en de explosie zeker iedereen gedood heeft.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

Pionniers-allemands-posant-devant-un-ouvrage-betonne-en-construction-a-Premesques-vers-1916-Coll-JM-Bailleul

 

Ludendorff en de film

Generaal Ludendorff is overtuigd van het belang en de kracht van het nieuwe medium film om de belangen van Duitsland te verdedigen, zeker in landen die nog neutraal zijn in het grote conflict. Hij betreurt de versnippering van de krachten over verschillende kleine bedrijfjes en ijvert voor de oprichting van één grote filmonderneming. Op 18 december 1917 is de fusie van de filmbedrijfjes een feit : de UFA of Universum Film Aktiengesellschaft wordt opgericht. Het doel van de UFA is de Duitse cultuur te promoten en een tegengewicht te bieden tegen het beeld van “de Hun”, de karikatuur die vooral in de Angelsaksische cultuur leeft.

Ernst Lubitsch is één van de regisseurs uit de beginjaren en hij zet zijn naam onder films als “die Augen der Mumie Ma” (1918) en “Carmen” (1918). Tot ergernis van Ludendorff ligt de nadruk van de nieuwe filmonderneming nog steeds op kunst, meer dan op propaganda. Na de oorlog worden nog klassiekers gemaakt zoals “Metropolis” van Fritz Lang (1927). Dan volgt de crisis en het faillissement van UFA. Vanaf 1933 zullen de nazi’s hun stempel drukken op de films gemaakt door UFA.

bronnen
https://www.britannica.com/topic/UFA-German-film-company
op Google Books : European Culture in the Great War: The Arts, Entertainment and Propaganda …
http://static.digischool.nl/ckv1/film/De UFA.htm
http://www.filmportal.de/thema/die-ufa-gruendung

Ludendorff_UFA