Grieks persoon

door

het proces van de zes

Nu de Grieken de oorlog tegen de Turken verloren hebben, worden er zondebokken gezocht. De oorlog gestart in 1919, is geëindigd in september 1922 met de inname van Smyrna (nu Izmir). Honderdduizenden Griekse inwoners uit Klein-Azië zijn gevlucht over zee om aan de oprukkende Turken te ontsnappen. De pro-royalistische regering in Athene verliest de controle over de situatie.

Anti-royalistische groepen komen in opstand tegen de regering en er vindt een militaire staatsgreep plaats in Athene en de Egeïsche eilanden. De kolonels Nikolaos Plastiras en Stylianos Gonatas vormen op 11 september 1922 een revolutionair comité dat de troonsafstand eiste van koning Constantijn. Ze eisen ook het aftreden van de regering en de bestraffing van degenen die verantwoordelijk zijn voor de militaire ramp. Op 13 september treedt koning Constantijn af ten gunste van zijn eerstgeboren zoon, George. De ministers van de regering worden gearresteerd en de nieuwe koning stemt in met een nieuwe regering.

Op 12 oktober 1922 richt de junta een buitengewoon militair tribunaal  op, dat op 31 oktober bijeenkomt en een proces van twee weken uitvoert waarin de vijf hoogste leden van de omvergeworpen regering ( Dimitrios Gounaris , Georgios Baltatzis , Nikolaos Stratos , Nikolaos Theotokis en Petros Protopapadakis ) en generaal Georgios Hatzianestis (laatste opperbevelhebber van de Klein-Azië-campagne) worden berecht wegens hoogverraad, veroordeeld en ter dood veroordeeld. Ze worden geëxecuteerd een paar uur nadat het vonnis is uitgesproken en vóór de publicatie ervan op 28 november 1922. Twee beklaagden, admiraal Michail Goudas en generaal Xenophon Stratigos , krijgen levenslang.

Volgens het verdict hebben de zes met hun beslissingen tijdens de oorlog tegen de Turken de nationale belangen geschaad en de betrekkingen met de geallieerden onder druk gezet , waardoor het land naar de nederlaag is geleid.

In 1932, tijdens een toespraak in het parlement, zal premier Venizelos toegeven dat de slachtoffers inderdaad niet schuldig waren “wegens verraad”, maar hij wil geen enkele revolutionaire officier van de militaire tribune veroordelen, omdat ze handelden in patriottische en deugdzame manier. In 2010 vernietigen de Griekse rechtbanken de veroordelingen wegens nieuw bewijs en verwerpen ook de aanklachten wegens hoogverraad voor de zes.

bron : https://en.wikipedia.org/wiki/Trial_of_the_Six

De bank van de beschuldigden : van links naar rechts, Goudas, Baltatzis, Stratigos, Gounaris, Stratos, Theotokis, Protopapadakis
Smyrna gaat deels in vlammen op
door

Smyrna gaat deels in vlammen op

Op 9 september 1922 is de stad Smyrna overspoeld door de hartstochten die in een decennium van oorlog voeren zijn gewekt. Als de Turkse cavalerie deze ooit welvarendste en meest kosmopolitische stad van het Ottomaanse rijk binnenrijdt, kijkt de christelijke meerderheid van de bevolking in nerveuze afwachting toe. Smyrna is een stad waarin moslims, jode, Armeniërs en Grieks-orthodoxe christenen eeuwenlang min of meer vreedzaam hebben samengeleefd. Maar na bijna tien jaar oorlog zijn de onderlingen etnische verhoudingen in de stad verstoord. Het Ottomaanse rijk is tijdens de Balkanoorlogen van 1912 en 1913 Europese gebieden kwijt geraakt. En nadat het aan de kant van Duitsland heeft gevochten, zijn ook de Arabische gebieden ontnomen door Britten en Fransen. Na de Groote Oorlog is er een drie jaar durend conflict uitgevochten tussen Grieken en Turken, dat gekenmerkt is door talrijke wreedheden jegens moslims en christenen.

In september worden een aantal rekeningen vereffend nu duidelijk is wie de oorlog gewonnen heeft. Vlak nadat het Turkse leger Smyrna heeft veroverd, arresteren soldaten de orthodoxe aartsbisschop Chrysostomos, een uitgesproken voorstander van de Griekse invasie, en dragen hem over aan hun commandant, generaal-majoor Sakalli Nuredin Pasja. De generaal levert Chrysostomos uit aan een Turkse mensenmassa. Een waarnemer, een Franse matroos vertelt :

De massa stortte zich met rauwe kreten op Chrysostomos en sleepte hem door de straat tot bij een kapperszaak, waar Ismael, de Joodse eigenaar, zenuwachtig in de deuropening toekeek. Iemand duwde de kapper opzij, greep een wit laken en knoopte dat om Chrysostomos’ nek. Hij riep :”We gaan hem scheren.”. Ze rukten de prelaat zijn baard uit, staken zijn ogen uit met hun mes, sneden zijn oren , zijn neus en zijn handen af. Niemand kwam tussenbeide. Ze sleepten vervolgens het verminkte lichaam van Chrysostomos naar een nabijgelegen straatje, waar ze hem in een hoek gooiden en lieten creperen. (Volgens andere bronnen eindigde het nog gruwelijker met het vierendelen van Chrysostomos).

De gewelddadige dood van de orthodoxe metropolie van Smyrna is slechts de ouverturen van een golf van geweldsorgieën. In de loop van de volgende twee weken worden naar schatting 30.000 Grieken en Armeniërs afgeslacht. Nog veel meer worden er beroofd, in elkaar geslagen of verkracht door Turkse soldaten, paramilitaire troepen en plaatselijke tienerbendes.

In de namiddag van 13 september 1922 gaan in de Armeense wijk van de stad de eerste huizen in vlammen op. De volgende ochtend staan ook de meeste christelijke wijken van Smyrna in brand. Binnen enkele uren hebben duizenden mannen, vrouwen en kinderen hun toevlucht gezocht aan de kade. Terwijl Turkse troepen de kade afsluiten, proberen veel wanhopige vluchtelingen de geallieerde schepen in de haven te bereiken. ALs het steeds duidelijker wordt dat de geallieerden niet zullen ingrijpen, plegen enkele angstige Grieken zelfmoord door het water in te springen en zicht te verdrinken. Anderen willen zich zwemmend in veiligheid brengen, terwijl ze als een razende een van de geallieerde schepen proberen te bereiken. Kinderen en bejaarden worden onder de voet gelopen door een massa die wanhopig tracht te ontsnappen aan de ondraaglijke hitte van de brandende gebouwen om hen heen. Vee en paarden, die onmogelijk te evacueren zijn, breken hun voorpoten voordat ze in het water worden geduwd om te verdrinken – een tafereel dat wordt vereeuwigd in het korte verhaal “on the Quai at Smyrna”, geschreven door de dan nog onbekende buitenland correspondent van the Toronto Star, Ernest Hemingway.

bron : Robert Gerwarth, de verslagenen, Balans

door

Bang afwachten temidden van chaos

In september 1922 wachten de christelijke en Armeense burgers van Smyrna bang af op wat komen gaat. De chaos die ze in hun stad zien is een gevolg van de aanval van het opgefriste leger van Mustafa Kemal die op 26 augustus 1922 begonnen is. Vier dagen later stort de Griekse verdediging rond Afyon in. Doordat de Grieken geen nieuwe defensieve positie kunnen innemen, neemt de chaos toe. Angst maakt zich meester van de Griekse soldaten in Centraal-Anatolië. Velen van hen negeren hun orders en trekken zich in paniek terug. De ineenstorting van de militaire discipline tijdens de lange terugtocht naar de kust van westelijk Anatolië manifesteert zich in wilde daden van vergelding tegen de Turkse burgerbevolking. Griekse soldaten maken hele dorpen met de grond gelijk waaronder Uşak, Alaşehir en Manisa. Een katholieke missionaris in de regio merkt daarover op :”De Grieken hebben nu elk recht verspeeld om over Turkse barbarij te spreken.”.

Haastig in elkaar geflanste evacuatieplannen worden in werking gezet als tienduizenden Griekse soldaten zich in ijltempo terugtrekken naar de kust, waar de schepen liggen. De verliezen van het Griekse leger tijdens de campagne in Klein-Azië zijn opgelopen tot 23.000 doden en 50.000 gewonden, naast de 18.000 krijgsgevangenen. Het is de grootste militaire nederlaag in de moderne Griekse geschiedenis.

De soldaten worden weliswaar geëvacueerd, maar dat geldt niet voor de christelijke burgers in Anatolië. In het kielzog van het terugtrekkende Griekse leger komen tienduizenden vluchtelingen uit dorpen in heel West-Anatolië naar Smyrna. Begin september 1922 lijkt de stad op een enorm vluchtelingenkamp, waar duizenden etnische Grieken op straten en in parken kamperen. Hun hoop dat ze tegen Turkse wraakacties zullen worden beschermd, is gebaseerd op de aanwezigheid van geallieerde schepen en soldaten voor de kusten van de stad. Wat ze niet weten, is dat de geallieerden geen enkele intentie hebben militair in te grijpen in het Grieks-Turkse conflict.

De Griekse autoriteiten voelen er ook weinig voor een massale uittocht van christelijke burgers uit West-Anatolië mogelijk te maken. Terwijl de Hoge Commissaris in Smyrna, Aristeidis Stergiadis, op 1 september in een vertrouwelijke verordening alle Griekse bestuurders van de stad verzoekt hun boeltje te pakken en zich voor te bereiden op een evacuatie, verzekert hij de christenen van Smyrna in het openbaar dat ze niets te vrezen hebben. Een van de redenen om zelfs niet een deel van de bevolking van Smyrna te evacueren, is de angst dat de massale komst van verarmde vluchtelingen naar Athene tot een revolutie zou kunnen leiden.

In de ochtend van 8 september 1922 vertrekt Stergiadis op een Brits schip. Smyrna is in de steek gelaten; Zijn christelijke inwoners en vluchtelingen zijn achtergelaten in de hoop dat het oprukkende Turkse leger en de partizanen met hen genade zullen hebben.

bron : Robert Gerwarth, de verslagenen, Balans, 2016

intocht van de Turken in Smyrna (nu Izmir).
het groot offensief
door

het groot offensief

Mustafa Kemal heeft het moment afgewacht waarop hij met de Grieken kan afrekenen. Sinds de zomer van 1921 zijn er geen grote veldslagen meer geweest. Die tussentijd heeft Kemal nuttig gebruikt om zijn leger verder uit te breiden en via diplomatieke wegen weet hij de sympathie van Fransen en Italianen voor de Turkse zaak te winnen. De pro-Griekse Britten houden zich eerder gedeisd. Van de Sovjet-Unie krijgt Kemal de nodige wapens en financiële middelen.

Op 26 augustus 1922 begint het groot offensief met een actie van de Turkse cavalerie. In de vroege uurtjes doorbreken zij de Griekse linies om de telegraaflijnen en de spoorlijn te saboteren. Daarmee is de communicatie tussen het Griekse hoofdkwartier en de eerste linies al verstoord. Bovendien kunnen versterkingen minder snel aangevoerd worden.

In de ochtend van 26 augustus neemt de Turkse artillerie de Griekse linies onder vuur. De Griekse artillerie is veel zwakker en weet zich nauwelijks te verweren. Daarna onderneemt de Turkse infanterie een stormaanval. Tegen de middag zijn de eerste linies van de Grieken onder de voet gelopen.

Het Griekse hoofdkwartier in Smyrna heeft geen duidelijk beeld van de gebeurtenissen maar bereidt wel een tegenaanval voor. Die zal uitgevoerd worden op 28 augustus. Maar aan het front worden er andere orders uitgevaardigd door commandanten die wel een zicht hebben op de gebeurtenissen.

Op 27 augustus volgt een nieuwe aanval van de Turkse artillerie. De Grieken beginnen zich tegen de avond terug te trekken in de richting van Dumlupinar. Die terugtocht wordt niet goed gecommuniceerd wardoor bepaalde Griekse korpsen ter plaatse blijven. Hierdoor ontstaat er een gat in de Griekse linies. Als op 28 augustus de laatste Griekse soldaten zich dan ook terugtrekken, worden ze in de flank aangevallen door de Turken .

Er zijn nu twee grote Griekse legerkorpsen op de terugtocht, het ene korps onder leiding van generaal-majoor Frangou en het andere onder leiding van generaal-majoor Trikoupis. De Turken voorkomen dat beide legerkorpsen met mekaar contact kunnen maken tijdens de terugtocht. Op 29 augustus wordt het korps van Trikoupis omsingeld. De Grieken verzetten zich en dit leidt tot de slag bij Hamurköy-İlbulak Dağ. Beide zijden lijden hevige verliezen. Aan het einde van de dag trekken de Grieken van Trikoupis zich terug naar Çalköy. Ondertussen bezet het korps van Frangou-groep die dag een front van 20 km rond Dumlupınar. Hun positie wordt aangevallen en de rechterflank wordt met weinig strijd gebroken. Om een ​​raam van hoop open te laten voor de soldaten van Trikoupis om zich terug te trekken naar Dumlupınar, beveelt Frangou zijn linkerflank om tegen elke prijs posities in te nemen.

In de ochtend van 30 augustus komen de soldaten van Trikoupis aan in Çalköy. Tijd om een stand van zaken op te maken : de voedselvoorraden zijn volledig uitgeput en de munitievoorraden zijn er niet veel beter aan toe. Bovendien is het moraal van de mannen ondermaats. In plaats van een stellingname beslist Trikoupis verder terug te trekken naar Alıören . Maar hij heeft kostbare tijd verloren en de Turken versperren de weg en de Turkse artillerie neemt de Grieken onder vuur. Door de slag bij Alıören breekt het korps van Trikoupis in drie colonnes. Aan het einde van de dag hervatten die drie colonnes hun terugtocht naar het westen. Twee colonnes, waaronder Trikoupis zelf, geven zich over aan de Turken op 1 september. Een derde colonne weet te ontsnappen maar heeft elke gevechtswaarde verloren.

Diezelfde dag vallen de Turken het korps van Frangou aan. De Grieken verweren zich heftit maar om 23u30 besluit Frangou het gevecht af te breken en zich terug te trekken naar Banaz. Het groot offensief is definitief van karakter veranderd. Het is geen reeks van veldslagen meer, het is een hopeloze vlucht van de Grieken opgejaagd door de Turken.

bronnen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Grote_Offensief

https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Dumlup%C4%B1nar


door

politieke crisis in Griekenland

De tegenvallende militaire resultaten in de Turk-Griekse oorlog zorgen voor een politieke crisis in Griekenland. De eerste minister Dimitrios Gounaris overleeft op 11 mei 1922 ternauwernood een vertrouwensstemmingen het Griekse parlement waarbij zijn regering maar één stem op overschot heeft. Het uitstel is van korte duur : daags erna valt de regering dan toch nog.

Dimitrios Gounaris s evenwel geen onervaren politicus. In 1915 was hij al eerste minister geweest. In 1917 voelt hij zich genoodzaakt in ballingschap te gaan omdat hij eerder voorstander is van neutraliteit tijdens de Groote Oorlog. Die ballingschap duurt tot 1920 waarna hij terug op de politieke voorgrond treedt. Het duurt nog tot maart 1921 voor hij eerste minister wordt. Hij staat dan ook achter de Griekse offensief in Turkije. In het begin boeken de Grieken nog successen maar ze worden gestopt voor Ankara in de zomer van 1921. Als het tij keert, zoekt Gounaris steun bij de Britten. Die geven niet thuis en het kost Gounaris zijn kop. In mei 1922 is het nog figuurlijk als hij het premierschap verliest. Maar als de Griekse nederlaag in Turkije volledig is, en er komt een eind aan duizenden jaren Griekse aanwezigheid in Klein-Azië, dan wordt hem samen met andere politieke verantwoordelijken de rekening voorgelegd in de vorm van een proces. Op 28 november 1922 wordt Gounaris gefusilleerd.

bronnen

https://en.wikipedia.org/wiki/Dimitrios_Gounaris
https://en.wikipedia.org/wiki/May_1922#May_12,1922(Friday)

Dimitrios Gounaris


door

slag aan de Sakarya

Tijdens de slag rond Kütahya-Eskisehir (lees meer daarover in dit bericht) zijn de Grieken in juli 1921 erin geslaagd om de Turkse defensielijnen te doorbreken. De Turken hebben zich teruggetrokken tot aan de rivier Sakarya. Daar hebben ze nieuwe defensies opgericht. Voor beide partijen is de volgende veldslag cruciaal. Verliezen de Turken, dan ligt hun hoofdstad Ankara binnen Grieks handbereik. Maar winnen de Turken, dan ziet het er voor de Grieken zeer benard uit. Ze staan dan als verliezer in vijandig gebied aan het einde van zeer uitgerekte bevoorradingslijnen. Na de inname van Eskisehir zijn de Grieken dan ook niet zeker wat ze het beste doen : hun posities consolideren, of een laatste poging wagen om de vijand definitief uit te schakelen ?

Op 10 augustus 1921 zet het Griekese leger zich in beweging. Ze rukken op richting Ankara en naderen de Sakarya waarachter de Turken zich hebben ingegraven. Ze marcheren negen dagen vooraleer ze contact maken met de Turkse soldaten. Op 23 augustus 1921 zijn er de eerste gevechten aan de rivier Gök met de Turkse voorposten. Op 26 augustus vallen de Grieken over de ganse lijn aan en ze steken de Gök over. Op 2 september veroveren de Grieken de strategische berg Chal. Hun poging om de linkerflank van de Turken op te rollen mislukt en daarna is het een inbeuken op de Turkse defensie. Door deze krachtsinspanning geraken sommige Griekse eenheden tot op 50 kilometer van Ankara. Maar verder geraken ze niet.

Dagenlang krijgen de Grieken geen versterking noch munitie. De Turkse cavalerie bestookt de Griekse aanvoerlijnen zeer deskundig. De Turken van hun kant kunnen wel voortdurend munitie en verse soldaten aanvoeren naar de meest bedreigde posities. Enkele dagen lijkt de strijd te luwen. Beide legers zijn stilaan uitgeput. In die rustige dagen slaagt een Turkse patrouille er bijna in om de Griekse koning Constantijn I gevangen te nemen.

Mustafa Kemal neemt op 8 september 1921 de leiding van een aanval op de berg Chal. De Grieken houden stand maar de Turken behalen toch een kleine militaire overwinning. De morele overwinning is echter vele malen groter. De Grieken vrezen dat dit de voorbode kan zijn van een definitieve doorbraak en met de herfst voor de deur verkiezen ze zich terug te trekken tot hun uitgangsposities in Eskisehir. Op 14 september 1921 beginnen ze aan hun terugtocht.

De Turkse overwinning aan de Sakarya zal de beslissende overwinning blijken in de maanden die komen. Mustafa Kemal wordt in Ankara gehuldigd als volksheld en krijgt de titel van veldmaarschalk. In oktober 1921 volgt er nog een verdrag met de Russen (verdrag van Kars) en een verdrag met de Fransen (verdrag van Ankara). Zo versterkt Mustafa Kemal de posities van de Turken door vrede te sluiten met een aantal voormalige vijanden.

bron : https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_the_Sakarya

door

slag om Kütahya-Eskişehir

Tussen 10 en 24 juli 1921 leveren Grieken en Turken slag in de regio tussen Kütahya en Eskişehir. Beide steden liggen aan een spoorlijn die hen onderling en met Ankara verbindt. Ze zijn dan ook cruciaal voor het Turkse troepentransport. Na de 2e slag om Inönü (lees hierover in dit bericht ) hebben de Grieken gewacht op een tweede gelegenheid om alsnog beide steden in te nemen. De Griekse koning Constantijn komt aan in Anatolië om zijn troepen moed in te spreken.

De Grieken slagen erin om door de Turkse verdedigingslinies te breken en ze nemen zowel Kütahya als Eskişehir in. De Turken trekken zich ordelijk terug ten oosten van de Sakarya rivier. Dit is een gemiste kans voor de Grieken om definitief de Turkse legers te vernietigen. Ze nemen een maand de tijd om hun aanvalsplannen op te stellen en trekken dan verder richting Sakarya voor het ultiem treffen. Maar ook de Turken bereiden zich voor. Generaal Izmet Pasha wordt opzij geschoven en Mustafa Kemal wordt benoemd tot opperbevelhebber van het leger voor een termijn van zes maanden.

bronnen
Battle of Kütahya–Eskişehir – Wikipedia
Greek occupation of Asia Minor (levantineheritage.com)
Greco-Turkish War (1919–1922) – Wikiwand

Een Grieks Schneider-Canet kanon met bemanning in actie tijdens de slag om Eskişehir, Juli 1921.



door

schermutselingen in Piraeus

Bij de landing van geallieerde troepen op 1 december 1916 in de Griekse havenstad Piraeus zijn er zware schermutselingen met koningsgezinde troepen, waarbij 212 onder hen het leven laten. De gevechten moeten gezien worden tegen de achtergrond van de tweestrijd tussen de eerste minister Eleftherios Venizelos, die achter de geallieerden staat, en koning Constantijn, die een aanhanger is van de Duitsers.

Nog dezelfde dag komt het tot een compromis tussen de betrokkenen en de geallieerden trekken zich terug. Koningsgezinde relschoppers trekken daarna drie dagen lang door de stad, waarbij ze het op de aanhangers van Venizelos gemunt hebben. De gebeurtenissen van 1 tot 4 december krijgen de naam Noemvrania, omdat ze volgende de oude kalender doorgaan in de maand november.

Na het ontslag van de koning in juni 1917 verenigt Griekenland zich weer en steunt het volop de geallieerden.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

French_troops_in_Athens,_1916.png

Franse troepen in Athene, december 1916

door

Landing in Saloniki

Op 5 oktober 1915 landen geallieerde troepen in de Griekse stad Saloniki, in eerste instantie om de Serviërs te helpen, maar natuurlijk ook met het oog op hun activiteiten in Gallipoli en elders in de Dardanellen. Deze trorpen omvatten vooral Fransen (150.000), Britten (135.000), Italianen (45.000), en Serviërs (120.000). Toch blijft Griekenland officieel een neutraal land, want de koning gaat niet in op de wens van premier Eleftherios Venizelos om deze geallieerde landing goed te keuren. Uiteindelijke wordt koning Constantijn in 1917 verplicht om af te treden ten voordele van zijn zoon Alexander.

Aanvankelijk zijn de geallieerde troepen in Saloniki en omgeving weinig actief. Ze hebben het trouwens ook druk met het bekampen van malaria. Pas in 1918 zijn er hevige gevechten wanneer deze troepen Bulgarije tot een wapenstilstand dwingen.

bron : oorlogskalender 2014-2018, davidsfonds

Franse soldaten in Saloniki 1915

Franse soldaten in Saloniki 1915