Op de conferentie in Lausanne zijn de geallieerden samen met de Turken om het verdrag van Sèvres van 1920 te herschrijven. Veldmaarschalk Mustafa Kemal heeft de Grieks-Turkse oorlog in zijn voordeel beslecht en kan nu de nieuwe militaire situatie omvormen tot een nieuw verdrag. Op 1 december 1922 meldt İsmet İnönü aan de geallieerden dat de Turkse regering de Griekse christenen in Oost-Thracië heeft verbannen en dat ze nog twee weken de tijd hebben om het land te verlaten. De correspondent van de New York Times Edwin James noteert het als volgt in de krant :
Uit de New York Times door EDWIN I. JAMES. Auteursrecht, 1922 door The New York Times Company. Speciale kabel naar THE NEW YORK TIMES LAUSANNE, 1 december. – Vandaag is hier een zwarte bladzijde uit de moderne geschiedenis geschreven. Ismet Pasha stond voor de staatslieden van de westerse wereld en gaf toe dat de verbanning van Turks grondgebied van bijna een miljoen christelijke Grieken, die nog maar een paar jaar geleden twee miljoen waren, was afgekondigd. De Turkse regering staat vriendelijk nog twee weken toe voor de grote uittocht. De staatslieden van de westelijke machten accepteerden de Turkse uitspraak en gingen op zoek naar manieren om die duizenden Grieken uit de gevarenzone te krijgen voordat ze het lot zouden ondergaan van 800.000 Armeniërs die in 1910 en 1917 in Anatolië werden afgeslacht .
Nu de Turken Smyrna hebben veroverd en het Griekse leger op de vlucht is, is de vraag wat de volgende stap van veldmaarschalk Mustafa Kemal zal zijn. Als Constantinopel zijn einddoel is, en dat is meer dan waarschijnlijk, dan kan het tot gevechten komen met het Britse leger dat daar gestationeerd is sinds het einde van de Groote Oorlog.
In een interview gepubliceerd op Daily Mail , 15 september 1922, verklaart de leider van de Turkse nationale beweging Mustafa Kemal dat “onze eisen na onze recente overwinning hetzelfde blijven als voorheen. We vragen om Klein-Azië , Thracië tot aan de rivier Maritsa en Constantinopel … We moeten onze hoofdstad hebben en ik zou in dat geval verplicht zijn om door te marcheren tot in Constantinopel met mijn leger, wat een aangelegenheid van slechts een paar dagen zal zijn. Ik verkies de stad te verkrijgen door middel van onderhandelingen, hoewel ik natuurlijk niet oneindig kan wachten.” Het Britse kabinet komt op dezelfde dag bijeen en besluit dat de Britse troepen hun posities moeten handhaven. De volgende dag, in afwezigheid van minister van Buitenlandse Zaken Lord Curzon , geven bepaalde ministers van het kabinet een communiqué uit waarin ze Turkije bedreigen met een oorlogsverklaring door Groot-Brittannië en de Dominions , op grond van het feit dat Turkije het Verdrag van Sèvres heeft geschonden . Op 18 september, bij zijn terugkeer in Londen, wijst Curzon erop dat dit de premier van Frankrijk , Raymond Poincaré , woedend zal maken, en hij vertrekt naar Parijs om te proberen de zaken glad te strijken. Poincaré heeft echter al de terugtrekking van het Franse detachement bij Chanak (Çanakkale in het Turks) bevolen, maar haalt de Turken over om de neutrale zone te respecteren. Curzon bereikt Parijs op 20 september 1922 en bereikt, na verschillende boze ontmoetingen met Poincaré, overeenstemming over een wapenstilstand met de Turken.
Maar de Turken zitten ook niet stil. Ernest Hemingway, oorlogscorrespondent voor The Toronto Daily Star is aanwezig bij het volgende incident.
Een andere nacht houdt een torpedobootjager een bootlading Turkse vrouwen tegen die vanuit Klein-Azië aan het oversteken zijn. Bij het zoeken naar wapens blijken alle vrouwen mannen te zijn. Ze zijn allemaal bewapend en blijken later kemalistische officieren te zijn die zijn uitgezonden om de Turkse bevolking in de buitenwijken te organiseren in geval van een aanval op Constantinopel.
In de Britse politiek zijn Lloyd George, Winston Churchill en de conservatieven Lord Birkenhead en Austen Chamberlain pro-Grieks en willen oorlog. Alle andere conservatieven van de coalitie in zijn regering verwerpen oorlog. De positie van Lloyd George als hoofd van de coalitie wordt onhoudbaar. Zijn kabinet is beïnvloed door valse inlichtingen, waaronder de mogelijkheid dat Turkije een militaire overeenkomst kan sluiten met Sovjet-Rusland . Hoewel MI6 meldde dat Turkije en Sovjet-Rusland al uit elkaar dreven, blijft het kabinet bezorgd over een interventie door de Sovjet-marine. Churchill publiceert een pro-oorlogsmanifest dat waarschuwt voor een grootschalig Turks offensief in Europa dat het resultaat van de oorlog ongedaan zal maken. Dit manifest wordt in binnen- en buitenland bekritiseerd en brengt de Britse regering in verlegenheid. Onder meer de premier van Canada is ontstemd omdat hij niet eerst geraadpleegd is over de mogelijkheid van een oorlogsverklaring. En bovendien wil de Brits publieke opinie niets van oorlog weten.
Op 23 september 1922 besluit het Britse kabinet Oost-Thracië aan de Turken te geven, waardoor de Grieken het zonder slag of stoot moeten verlaten. Dit overtuigt Kemal om de opening van wapenstilstandsbesprekingen te accepteren en op 28 september vertelt hij de Britten dat hij zijn troepen heeft bevolen elk incident in Chanak te vermijden. Daarmee is elke oorlogsdreiging geweken.
De affaire Sacco en Vanzetti verwijst naar een bewogen rechtszaak die als schoolvoorbeeld dient van een gerechtelijke dwaling in de Verenigde Staten. Nicola Sacco en Bartolomeo Vanzetti zijn twee Italianen die in 1908 naar de Verenigde Staten emigreren. Ze leren mekaar kennen in 1917 tijdens een staking. Beiden worden verondersteld sympathieën te hebben voor de anarchisten en aanhangers te zijn van de Italiaanse anarchist Galleani. Die predikt een gewelddadige vorm van anarchisme en is voorstander van geweld en aanslagen om zijn politieke doelen te bereiken.
In 1920 hebben de aanhangers van Galleani al een reeks aanslagen gepleegd en staan deze anarchisten bij de FBI gekend als een gevaarlijke groepering. Op 15 april 1920 wordt een overval gepleegd op twee geldlopers, die de lonen komen brengen van de Slater-Morrill Shoe Company in Braine, Massachussets. De twee geldopers worden daarbij gedood n de autoriteiten verdenken al snel de anarchisten van Galleani. Deze overval en de overval op een andere schoenenwinkel leidt de politie naar een Italiaan die in beide winkels heeft gewerkt, Mario Buda. Via hem komen ze uit bij Sacco en Vanzetti. Buda slaagt er nog in te ontsnappen naar het Italiaanse moederland, maar Sacco en Vanzetti worden gearresteerd. Op het moment van hun arrestatie zijn beiden in het bezit van een wapen klaar voor gebruik.
Op 31 mei 1921 , meer dan een jaar na de dodelijke overval op de twee geldlopers, start het proces tegen Sacco en Vanzetti. Ze hebben jammer genoeg hun reputatie van anarchisten en aanhangers van Galleani tegen zich. Daarenboven is alles wat geassocieerd kan worden met bolsjewisme of aanverwante strekkingen zeer verdacht in de Verenigde Staten. Ondanks de niet overtuigende bewijzen worden beiden op 14 juli 1921 ter dood veroordeeld.
Daarna start een jarenlang juridisch steekspel. Even lijkt het er op dat ze de dans gaan ontspringen als een zekere Celestino Medeiros , opgepakt wegens een bankoverval, zijn betrokkenheid bij de overval en de moorden bekent en eraan toevoegt dat noch Sacco noch Vanzetti betrokken zijn. De schuldbekentenis wordt als ongeloofwaardig afgedaan en zonder gevolg geklasseerd. Voor zijn aandeel in de bankoverval met dodelijke afloop krijgt Medeiros wel de doodstraf. Maar men blijft protesteren tegen het doodvonnis van Sacco en Vanzetti op basis van een te magere bewijsvoering. Het proces wordt ook uitvoerig becommentarieerd in de media en in verscheidene steden worden protestbetogingen gehouden ten gunste van Sacco en Vanzetti. Ook paus Pius XI sluit zich aan bij de pleitbezorgers van Sacco en Vanzetti. Het is echter allemaal tevergeefs. Door een vreemde samenloop van omstandigheden wordt de executie van de drie veroordeelden, Sacco, Vanzetti en Medeiros op dezelfde dag gepland. Op 23 augustus 1927 eindigen ze alledrie op de elektrische stoel.
Het proces van Sacco en Vanzetti wordt tot vandaag beschouwd als het voorbeeld van juridische dwaling in de Verenigde Staten.
De roman van Stephen King , “the shining”, is in 1980 verfilmd door Stanley Kubrick. Aan het einde van de film sterft het personage vertolkt door Jack Nicholson. En voor de aftiteling wordt een foto getoond die als datum 4 juli 1921 vermeldt. De authentieke foto genomen in het Overlook Hotel is nu 100 jaar geworden. Het gezicht van Jack Nicholson is er natuurlijk later aan toegevoegd om te suggereren dat het personage Jack Torrance gereïncarneerd is.
Na de Groote Oorlog zijn er al heel wat veteranen teruggekeerd naar de Verenigde Staten. Maar er is krapte op de arbeidsmarkt en dus zijn er ook heel wat werklozen. De spanning tussen blank en zwart in de VS hangt in de lucht. In de meeste staten hebben de Afro-Amerikanen geen stemrecht. Maar in Tulsa, Oklahoma is er een zwarte wijk waar de bewoners het relatief goed doen. Men spreekt zelfs van Black Wall Street omdat de zwarten er welstellend zijn en eigen dokters, scholen, kranten en kerken hebben. Afgunst is er zeker niet ver af. En dan gebeurt er iets waardoor de vlam in de pan slaat.
Op 30 mei 1921 is er een klein incident dat zware gevolgen zal hebben. De zwarte schoenenpoetser Dick Rowland zou de blanke liftbediende Sarah Page aangerand hebben. Rowland wordt gearresteerd door de politie en al snel gaan de geruchten de ronde. Een groepje blanke mannen verzamelen om naar het politiekantoor te trekken en te eisen Rowland aan hen over te leveren. Een groepje zwarte mannen verzamelen zich eveneens en trekken naar datzelfde politiekantoor om Rowland te beschermen tegen lynchers. Als beide groepen tegenover mekaar staan, is de politie zo goed als machteloos. De sheriff tracht nog te onderhandelen en de groepen te overtuigen om naar huis te gaan. Maar in beide groepen zijn er gewapende mannen en de spanning stijgt. Dan valt er een schot en het schieten over en weer begint. Er vallen 12 doden : 10 blanken en 2 zwarten. En dit is nog maar het begin van het bloedbad van Tulsa. Het nieuws van de schietpartij verspreidt zich als een lopend vuurtje en beiden groepen lopen te wapen.
Het bloedbad van Tulsa duurt van 31 mei tot 1 juni 1921. Groepen blanken dringen de zwarte wijk in Tulsa binnen en slaan aan het plunderen en moorden. Ze stichten brand en de zwarte wijk gaat grotendeels in vlammen op. Uiteindelijk grijpt de Nationale Wacht van Oklahoma in en keert de rust terug onder de krijgswet. Maar de balans is zeer zwaar. De cijfers over het aantal doden loopt uiteen : er is sprake van 36 doden tot enkele honderden. Meer dan 1200 huizen en 191 winkels zijn in vlammen opgegaan. Meer dan tienduizend mensen zijn dakloos. Greenwood, het bloeiende centrum van de zwarten in Tulsa, is niet meer dan een schaduw van wat het ooit was.
In de jaren nadien wordt er over het bloedbad van Tulsa gezwegen. Maar de traumatische ervaring en de spanningen tussen de rassen in de VS blijven op de achtergrond om af en toe met een pijnlijk incident weer naar voor te komen. 100 jaar na het bloedbad gaat president Biden naar Tulsa om het bloedbad te gedenken.
Punt 14 in het vredesvoorstel van de Amerikaanse president Woodrow Wilson is een onafhankelijk Polen met een vrije toegang naar de zee. Daarmee komt men automatisch uit bij de stad Danzig. Tijdens de vredesconferentie in Parijs in 1919 vraagt de Poolse delegatie dan ook om Danzig aan Polen toe te voegen. Het probleem is echter wel dat Woodrow Wilson in zijn 14 punten ook zelfbeschikking eist. En 98% van de bevolking in Danzig is Duits. Amerikanen en Fransen zijn het Poolse standpunt genegen maar het is vooral de Britse diplomatie die de inlijving van Danzig door Polen tegenhoudt. De Britten vrezen dat dit de kern van een nieuwe oorlog in zich draagt.
De Britten bekijken de geschiedenis van Danzig en zien dat er al een periode is geweest waarin Danzig een vrije stad was. Ze stellen dit voor als een compromis waarin noch Duitsland noch Polen de stad kan opeisen. Op 15 november 1920 wordt de vrije stad Danzig dan officieel erkend in overeenstemming met het verdrag van Versailles. Uiteindelijk zal blijken dat de Britten gelijk hadden over het risico van een nieuwe oorlog over Danzig. Daar vallen de eerste schoten van de tweede wereldoorlog op 1 september 1939.
De Groote Oorlog is de eerste geïndustrialiseerde oorlog. De wapens krijgen hoe langer hoe meer vernietigingskracht. Maar ondanks dat, slagen sommige zwaargewonde soldaten erin hun verwondingen te overleven, ten koste van een leven met zware verminkingen. Een speciale groep van die verminkte soldaten, zijn de soldaten waarvan het gezicht onherkenbaar is vervormd. De Fransen noemen deze gewonde soldaten met het verminkte gelaat de “gueules cassées” of “gebroken smoelen”.
De plastische chirurgie staat nog in haar kinderschoenen en dus is het behelpen als men deze verminkte soldaten terug een nieuw leven wil geven. De eerste chirurgie is in feite geen chirurgie, maar wel het vervaardigen van maskers om de verminkingen te verbergen. Eén van die beeldende kunstenaars is de Amerikaanse Anna Coleman Ladd. In 1917 opent ze een atelier in Parijs waar ze maskers maakt voor de soldaten. Dit masker maakt ze met behulp van plaaster waarbij ze achteraf de ontbrekende delen moet bijwerken op basis van foto’s van de soldaat van voor ze zwaargewond werden. Een masker maken duurt weken vooraleer de soldaat het kan passen. En daarna moet het masker nog worden bijgeschilderd om te passe bij de echte huidskleur. Tegen einde 1919 heeft de atelier 185 maskers geproduceerd. Haar werk en toewijding leveren Anna Coleman Ladd het Légion d’Honneur op.
Sinds 1905 is Korea een protectoraat van Japan. Aan de onafhankelijkheid van Korea komt een einde door twee verdragen in 1905 en 1910. Dit is een gevolg van de Japans-Russische oorlog in 1905. Na de Russische nederlaag breidt Japan zijn invloedsfeer uit. Eerste slachtoffer is Korea.
De verklaringen van de Amerikaanse president Wilson op de vredesconferentie in Versailles in januari 1919 dat ieder volk recht heeft op zelfbeschikking, vinden ook in Korea gehoor. Op 1 maart 1919 start de Samil beweging met een demonstratie waabij de onafhankelijkheid van Korea wordt uitgeroepen. Samilbeweging betekent letterlijk 3-1 beweging en verwijst daarmee naar de maand en de dag waarop deze beweging is gestart.
Daarna volgen nog een reeks betogingen tot in april 1919. Tegen dan zijn er 1.500 demonstraties geweest waarop 2 miljoen Koreanen aanwezig waren. Ve Japanners reageren met geweld en jagen de leden van de beweging op. Velen vluchten naar China. Tegen 11 april 1919 zijn er 7.509 Koreanen gedood, 15.849 gewond en 46.303 gearresteerd.
Maude Fisher, een Amerikaanse Rode-Kruis-verpleegster in Frankrijk, schrijft op 29 november 1918 een brief aan de moeder van de overleden jonge soldaat Richard Hogan, omdat ze niet wil dat de moeder alleen maar een kille overheidsbrief ontvangt. Hogan komt twee dagen na de wapenstilstand in het legerhospitaal terecht met griep die overgaat in longontsteking, en hij sterft twee weken na zijn opname.
Indien ik u kon spreken, kan ik u zoveel beter vertellen over de zieket van uw zoon en over de kleine dingen die zoveel betekenen voor een moeder die zo ver weg is van haar zoon. Een grote heuvel overschaduwt de plek waar uw zoon begraven is. De zon verdween er net achter op het ogenblik dat een geestelijke de laatste gebeden las voor uw zoon. Het land zal uw zoon eren omdat hij er zijn leven voor gaf, en het zal ook u liefhebben omdat u uw zoon schonk.
Het Amerikaans 3e leger begint op 17 november 1918 aan de bezetting van Duitsland, zoals overeengekomen bij de wapenstilstand. Uiteindelijk zullen ze op 15 december 1918 hun hoofdkwartier vestigen in Koblenz. Dan telt dit leger zo’n 230.000 manschappen. Dit 3e leger is samengesteld in Frankrijk op 7 november, nog voor de wapenstilstand dus. Een week later komt generaal-majoor Joseph Dickman aan het hoofd ervan. Op 2 juli 1919 wordt deze troepenmacht ontbonden, enkele dagen na de ondertekening van het verdrag van Versailles.
Martinus Evers 