1918 – de januaristakingen in Oostenrijk en Duitsland

In 1917 slaat de honger in heel Europa toe. Dat zorgt voor onvrede en die onvrede wordt nog eens verscherpt door de oktoberrevolutie in Rusland. Als de bolsjewieken tot vrede oproepen, wordt die oproep hier en daar beantwoordt. Bij een vredesbetoging in Wenen op 11 november 1917 wordt de slogan :”Geef ons de vrede terug of we leggen het werk neer.“.

Tussen 3 en 25 januari 1918 legt de Januaristaking grote delen van Oostenrijk-Hongarije lam. Meer dan 700.000 arbeiders nemen hier aan deel, ook omdat men door de onderhandelingen met de Russen in Brest-Litovsk heel snel vrede verwacht aan het Oostfront.

Op 14 januari 1918 gaan de arbeiders van de Wiener Neustädter Daimler-Motorenwerken in staking wegens de halvering van de meelbedeling. Binnen enkele dagen breidt deze staking uit tot de grootste staking die Oostenrijk-Hongarije tot dan toe gekend heeft. De staking bereikt alle industriegebieden van de monarchie. De staking gaat dan niet meer alleen over meer eten, maar ook over vrede en hier en daar wordt opgeroepen om het voorbeeld van de Russische revolutie te volgen. 

De regering onder minister-president Ernst Seidler ziet zich genoodzaakt onderhandelingen aan te knopen met de sociaal-democratische partij. De sociaal-democraten doen er alles aan om in deze roerige maand hun basis niet te verliezen. Het resultaat is een regeringsverklaring die talrijke toegevingen aan de stakenden doet, onder meer rond betere voedselvoorziening en meer toezicht op de vredesonderhandelingen in Brest-Litovsk waarbij vooral de Duitsers de zaak leiden. Op 20 januari 1918 is de stakingsgolf over zijn hoogtepunt heen. Na de staking worden veel activisten gearresteerd of naar het leger gestuurd.

De onrust slaat ook toe in de Königliche und Kaiserliche Armee (KuK). Er zijn muiterijen in regimenten van zuidslavische oorsprong in Judenburg en Pécs. Tsjechische soldaten in het Boheemse Rumburg en Hongaarse regimenten in Budapest komen ook in opstand. Op 22 januari 1918 is er een staking van de arsenaalarbeiders in de militaire haven Pola. Matrozen van de daar aangemeerde schepen sluiten zich bij de staking aan. Op 1 februari 1918 is er noch de matrozenopstand in Catarro waarbij zesduizend matrozen op 40 schepen de rode vlag hijsen en vrede eisen (meer daarover leest u in dit artikel). Maar ook dit oproer bloedt uiteindelijk dood. 

Daarna slaat de onrust over naar Duitsland. Op 25 januari 1918 gaan de arbeiders van de Torpedowerkstatt in Kiel in staking. Ze krijgen steun van arbeiders in andere fabrieken in Kiel. De staking in Kiel duurt tot 1 februari 1918. De partijen die de staking ondersteunen zijn de Unabhängige Sozialdemokratische Partei (USPD) en de Spartakusbond. Net zoals in Oostenrijk-Hongarije gaan de stakingen niet alleen over betere voedselbedeling, maar ook over vrede en bij sommigen ook de hoop op een revolutie zoals in Rusland. Ook de SPD sluit zich aan bij de staking. Hier en daar worden arbeidersraden opgericht. Het openbare leven wordt lam gelegd, onder meer in Berlijn. Ondanks een samenscholingsverbod zijn er geregeld optochten. Pas na een inzet van politieagenten en soldaten wordt de staking beëindigd zonder dat er op de eisen van de stakers is ingegaan. De leiders van de staking, onder wie Kurt Eisner van de USPD, worden gearresteerd. Vele arbeiders worden door het leger opgeroepen en naar het front gestuurd. 

bronnen
https://de.wikipedia.org/wiki/Jännerstreik
https://de.wikipedia.org/wiki/Januarstreik

http://ww1.habsburger.net/de/personen-objekte-ereignisse/revolutionaere-bewegungen-streikbewegungen