Somme

door

de laatste vlucht van de Rode Baron

Manfred von Richthofen is een cavalerieofficier als de oorlog begint. Als de oorlog in de loopgraven vastloopt, vraagt hij zijn overplaatsing aan naar de Deutsche Luftstreitkräfte. In 1915 is hij nog waarnemer-boordschutter maar na een ontmoeting met Oswald Boelcke wil hij piloot worden.  Hij neemt vlieglessen maar een grote indruk maakt hij niet. De eerste solo landing eindigt in een crash. Hij zet door en neemt supplementaire vlieglessen.

In april 1916 behaalt hij zijn eerste overwinning. Omdat het Franse toestel achter de Franse linies valt, wordt die overwinning niet erkend. In augustus 1916 neemt Boelcke von Richthofen op in zijn nieuw opgerichte Jagdstaffel 2 (kortweg Jasta 2). Op 17 september 1916 behaalt von Richthofen zijn eerste officieel erkende overwinning boven de Somme. Nog voor het einde van dat jaar behaalt von Richthofen vijftien officiële overwinningen op zijn palmares.  In januari 1917 wordt hij onderscheiden met de Pour le Mérite, de hoogste Duitse militaire onderscheiding. Kort daarna krijgt von Richthofen het bevel over zijn eigen escadrille, de Jasta 11. Zijn persoonlijke toestel laat hij in het rood schilderen, wat hem de bijnaam “de Rode Baron” oplevert. De titel baron verwijst naar zijn adellijke titel Freiherr.

Op 21 april 1918, twee weken voor zijn 26e verjaardag en een dag na zijn tachtigste overwinning, zet von Richthofen bij de Somme de aanval in op een Brits vliegtuig bestuurd door de onervaren Canadese luitenant Wilfrid May. Terwijl von Richthofen het Britse toestel volgt, wordt hij zelf achternagezeten door de Canadese kapitein Arthur “Roy” Brown. Tijdens dit gevecht, dat zich op erg lage hoogte afspeelt, wordt von Richthofen dodelijke getroffen. Ondanks zijn verwonding weet hij zijn toestel in een Australische sector aan de grond te zetten. Wanneer soldaten komen toegesneld, vangen ze nog net von Richthofens laatste woorden op :”Kaputt…”.

Von Richthofen blijkt in de borst en het hart getroffen door een enkele 303 British-kogel – de standaard munitie in de legers van Groot-Brittannië en het Gemenebest. Waarschijnlijk is de Rode Baron vanaf de grond getroffen en niet door zijn achtervolger Roy Brown.

De Australiërs begraven von Richthofen met militaire eer op het kerkhof van het dorpje Bertangles bij Amiens. Na de oorlog begraven de Fransen hem op het Duitse militaire kerkhof van Fricourt. Nog later verhuist zijn stoffelijk overschot naar Wiesbaden.

bron : Mark de Geest, 14-18 in onder dagen, Manteau

 

door

Operatie Michael stopt

Generaal Erich Ludendorff zet Operatie Michael stop op 5 april 1918 wanneer duidelijk wordt dat hij geen definitieve overwinning kan behalen aan de Somme. Zijn troepen zijn 64 km gevorderd en hebben 240.000 Britse en Franse slachtoffers gemaakt. De Duitsers hebben ook grote verliezen geleden, vooral bij de stormtroepen die de strijd aanvoerden. Ludendorff richt zijn offensief nu op een andere sector aan het westfront.

bron : Ian Westwell, 1914-1918, de eerste wereldoorlog dag na dag, Deltas

OperationMichael_Kaart

door

Parijs onder Duits vuur

Zaterdag 23 maart 1918 : sinds twee dagen is in Parijs het verre geschut te horen waarmee de Duitse troepen bij de Somme hun grote lenteoffensief hebben ingezet. Voorlopig maken de inwoners van de Franse hoofdstad zich niet al te veel zorgen. Na bijna vier jaar oorlog zijn ze aan een dosis oorlogsgedruis gewend geraakt.

Rond 7u15 schrikt de stad op door een explosie aan het Bassin de la Villette in het negentiende arrondissement. Totaal onverwacht komt de knal niet, een week eerder is in de randgemeente La Courneuve een munitiefabriek in de lucht gegaan. Drie dagen later klonken er nog steeds ontploffingen. Misschien is de explosie van vandaag nog een nakomertje ?

Amper 20 minuten later volgt een tweede explosie, dicht bij een metro ingang op de Boulevard de Strasbourg aan de Gare de l’Est. Deze keer blijven acht personen levenloos achter op de trottoirs. Even later klinkt alweer een nieuwe explosie in het centrum van de Franse hoofdstad, nauwelijks een kwartier later gevolgd door een vierde. Vruchteloos speuren de Parijzenaars de hemel af op zoek naar Duitse Gotha-bommenwerpers die de hoofdstad sinds januari regelmatig bestoken. Maar er is geen vliegtuig te bekennen.

De granaten waarmee de Franse hoofdstad wordt beschoten, worden afgevuurd vanuit Crépy-en-Laonnois, op niet minder dan 120 kilometer van Parijs. In de bossen bij de Mont de Joie hebben de Duitsers op 2 verschillende plaatsen reuzenkanonnen geplaatst. Als basis van het kanon gebruiken ze het onderstel van het Lange Max-kanon. Daarop monteren ze een gigantische loop die bestaat uit twee lopen van een marinekanon en nog een extra loop van 6 meter erbovenop. Samen goed voor een lengte van 36 meter. In die loop monteren ze een tweede loop met een veel kleiner kaliber van 210 mm. Om te vermijden dat die superlange loop doorbuigt, wordt er ter versteviging een systeem op gemonteerd zoals bij een hangbrug.

Met de Pariser Kanonen kunnen de Duitsers 210 mm-granaten van 125 kilo meer dan 120 kilometer ver schieten. Ze hebben berekend dat de ideale hoe van de loop 55 graden bedraagt. Hiermee schieten zij de granaten tot op een hoogte van 40 kilometer, wat meteen de grootste hoogte is die een door mensen vervaardigd projectiel ooit heeft bereikt.

Tussen 23 maart en 9 augustus 1918 vuurt het handvol Pariser Kanonen bijna vierhonderd granaten af op Parijs, samen goed voor 256 doden en 625 gewonden. Ze moesten de bevolking demoraliseren en zo de Franse regering onder druk te zetten om de oorlog te beëindigen. Maar het doel van massale paniek of ontreddering bereiken deze kanonnen nooit:

bron : Mark de Geest, 14-18 in honderd dagen, Manteau

ParijsKanon_1918

door

Unternehmen Michael

Generaal Erich Ludendorff heeft een knock out aanval gepland op het westfront. Hij erkent dat met de nakende aankomst van duizenden Amerikaanse soldaten in Frankrijk Duitsland waarschijnlijk de oorlog zal verliezen. Daarom wil Ludendorff als eerste aanvallen. Hij stuurt 70 divisies van het oostfront waar de verwarring na de Russische revolutie de deelname van Rusland aan de oorlog beëindigd heeft. Op korte termijn geniet Duitsland dus een duidelijk numeriek voordeel op de Britten en de Fransen.

Ludendorff wil de verschillen tussen de Britse en de Franse strategie uitbuiten voor een groot Duits offensief. Hij meent dat de Fransen bij voorkeur Parijs verdedigen, terwijl de Britten eerder de havens aan de noord-Franse kust willen beschermen omdat daarlangs hun voorraden en troepen doorgesluisd worden. Ludendorff wil aanvallen tussen de Fransen en de Britten in noord-oost-Frankrijk.

Daartoe beschikt hij over drie legers : het 17e onder generaal Otto von Below, het 2e onder generaal Georg von der Marwitz en het 18e onder generaal Oskar von Hutier. Ze moeten oprukken over een 80 km breed front van Arras naar Saint-Quentin en La Fère. Dit gebied wordt verdedigd door het Britse leger onder generaal sir Julian Byng en het 5e leger van generaal sir Hubert Gough.

Ludendorff beschikt over 63 divisies waarvan vele aangevoerd door speciaal voor de aanval bestemde elitaire stormtroepeenheden terwijl de Britten slechts over 26 divisies beschikken. Het offensief krijgt de codenaam Unternehmen Michael , ook bekend als de Kaiserschlacht.

Unternehmen Michael begint met een plotseling, vijf uur duren bombardement van 6000 kanonnen op de Britten. Ze vuren zowel gas- als hoogexplosieve granaten af. Gedekt door een dikke mist vallen de Duitsers aan met op kop speciaal getrainde stromtroepen. De verrassingsaanval overdondert de Britten.

In de verwarring stort Goughs 5e leger in waardoor de rechterflank van Byngs 3e leger ongedekt is. Byngs soldaten, die een smaller front bezetten dan de soldaten van Gough, trekken zich georganiseerd terug naar de Somme. Daar boeken de aanvallers aanzienlijk minder vooruitgang.

bron : Ian Westwell, 1914-1918 – de eerste wereldoorlog dag na dag, Deltas

UnternehmenMichael01

 

door

Kasteel van Ham verwoest bij Duitse terugtocht

Na de slag aan de Somme willen de Duitsers hun frontlijn inkorten om zo minder soldaten in de frontlijn te hebben en te rekenen op reserves die ze kunnen inzetten als het nodig is. Deze terugtocht noemen ze “Unternehmen Albericht” (lees meer daarover op deze pagina).

Deze terugtocht gebeurt voorbereid. De Duitsers vernietigen wat nuttig zou kunnen zijn voor Fransen en Britten die enkel een woestenij aantreffen als ze oprukken. Onder meer het kasteel van Ham (20 km van Saint-Quentin) is het slachtoffer van de Duitse verwoesting. Tijdens de eerste oorlogsjaren lijdt het kasteel niet onder de Duitse bezetting. Maar als het bevel tot terugtrekking komt, geeft generaal von Fleck, commandant van de Duitse soldaten in Ham, het bevel om de kazerne en de magazijnen in het kasteel van Ham te doen springen. In de nacht van 18 op 19 maart 1917 gaat het kasteel de lucht in. Britten en Fransen zullen enkel een hoop stenen terugvinden.

bron : http://chateau-de-ham.e-monsite.com/pages/18-mars-1917.html

KasteelVanHam_19170319

 

 

Unternehmen Alberich
door

Unternehmen Alberich

De Duitse troepen beginnen in februari 1917 hun terugtrekking naar de pas gebouwde defensie in de diepte van de Siegfriedlinie op ongeveer 32 kilometer achter het bestaande front dat tussen Arras en Soissons ligt. Tussen de oude frontlinie en hun nieuwe stellingen vernielen de Duitsers in een periode van 5 weken steden, dorpen en communicatielijnen. Ze kappen bossen en vergiftigen watervoorraden. Deze geheime actie is rond tegen 5 april 1917.

Het doel achter deze terugtrekking is het inkorten van de frontlinies met 40 kilometer. Daardoor kunnen de Duitsers divisies vrijmaken als reserve voor de geallieerde aanval die ze in 1917 verwachten. Het idee kwam al in oktober 1916 als de slag aan de Somme aan zijn laatste fase bezig is.

Over een afstand van 150 kilometer werken meer dan 26.000 krijgsgevangenen en 9.000 Belgische en Franse dwangarbeiders aan deze verdedigingslinie en gebruiken daarvoor 510.000 ton grind en steenslag, 110.000 ton cement, 20.000 ton rond staal en 12.500 ton prikkeldraad.

Ernst Jünger schrijft in zijn dagboek :

Tot aan de Hindenburglinie is elk dorp een puinhoop, elke boom wordt geveld, elke weg ondermijnd, elke waterput besmet, elke rivier afgedamd , elke kelder ondermijnd, elke rail losgeschroefd , elke telefoondraad stukgesneden, al het branbles brandbare verbrand, kortom, we hebben het land dat onze oprukkende vijand opwachtte, in een woestenij veranderd.

Herbert Sulzbach schrijft over deze tactische terugtrekking het volgende :

Midden maart starten we de geplande terugtrekking van Duitse troepen van de Ancre. Een briljant idee omdat het gebied van de Somme met al zijn granaattrechters een onmogelijk gebied zou zijn voor onze soldaten, alleen al op grond van de gezondheid. Ik vrees wel dat mijn geliefde Noyon in de vuurlinies terechtkomt en dat ik het niet meer ga terugzien.

bronnen
Ian Westwell, 1914-1918 – de eerste wereldoorlog dag na dag, Deltas
Herbert Sulzbach, with the German guns, Pen & Sword military
http://www.spiegel.de/einestages/unternehmen-alberich-im-ersten-weltkrieg-verbrannte-erde-in-frankreich-a-1133451.html

alberich-gebiet_1917

door

Muziek als troost

harrylauder_johnlauderDe Schotse kapitein John Lauder, 25 jaar oud, sneuvelt op 28 december 1916 door het schot van een Duitse sluipschutter. Hij is een van de talloze slachtoffers van de slag aan de Somme.

Zijn vader Harry Lauder, indertijd een gevierd entertainer, is net zoals zovele andere ouders, overmand door verdriet. Na een bezoek aan het graf van zijn zoon in Orvillers schrijft hij het bekende liedje “Keep right on to the end of the road”. Het wordt een hit tijdens de tweede wereldoorlog, als onder meer Vera Lynn het op haar repertoire heeft staan. Er wordt weleens gezegd dat dit een van de liedjes is die Engeland door de oorlog hielpen.

Toeristische tip : John Lauder ligt begraven op Orvillers Militairy Cemetary, rue Saint-Vincent 2, Orvillers-la-Boisselle, samen met 3438 andere militairen uit het Britse gemenebest.

bron : oorlogskalender 2014-2018, davidsfonds

 

door

Louis Barthas ziet zijn eerste tank

Louis Barthas zit eind november 1916 ergens aan de frontlinies van de Somme. Daar ziet hij voor de eerste keer een Engelse tank.

Niet ver van de loopgraaf zag ik een tank die midden in een veld was vastgeraakt. Een zware granaat had zonder te ontploffen de tank doorboord. Luitenant Lorius vertelde me dat deze Britse tank had deelgenomen aan de inname van Combles. Zo’n toestel hadden we nog nooit gezien. Het kreeg na dood en verderf bij de moffen te hebben gezaaid op de terugzeg motorpech, midden tussen de vijandelijke linies. Tevergeefs probeerden de Britten hun kameraden die opgesloten waren in de tank te bevrijden. Liever dan zich over te geven en het geheim van dit toestel prijs te geven, staken ze hun benzine in brand. Je zag de vlammen en rook door de schietgaten naar buiten spuiten en tegelijkertijd rook je de stank van gegrild vlees. Toen Combles was ingenomen werden er vier verkoolde lijken uitgehaald.

Helden ? Martelaars ? Of gekken ? Misschien waren ze gewoon het slachtoffer van een ongeval, van een ontploffing van de motor bijvoorbeeld ? Als ze vrijwillige slachtoffers waren, was het wel heel naïef te denken dat hun dood de Duitsers zou beletten op hun beurt tanks te bouwen.

bron : Louis Barthas, oorlogsdagboeken 1914-1918, uit het Frans vertaald door Dirk Lambrechts, uitgeverij Bas Lubberhuizen

british-mark-iv-3

door

einde van de slag aan de Somme

Het pas opgerichte Britse 5e leger onder generaal sir Hubert Gough begint op 13 november 1916 de slag van de Ancre ten noordoosten van Albert. De Britse aanval, ingeleid door de vernietiging van de Duitse Hawthorn-vesting door de ontploffing van een ondergrondse mijn, richt zich op het dorp Beaumont Hamel, dat veroverd wordt. De strijd in deze sector duurt verder tot de 18e.

Op 18 november 1916 eindigt de slag van de Ancre en sluit het Britse offensief bij de Somme af. Bij de Britten zijn enorm veel slachtoffers gevallen : zo’n 420.000. De campagne heeft de Fransen 205.000 soldaten gekost en de Duitsers 500.000. Tegen het einde van hun aanvallen hebben de Britten bepaalde van hun begindoelen nog steeds niet gerealiseerd. Zo zitten ze nog steeds op 5 km van Bapaume. Hoewel ze weinig terrein gewonnen hebben, maakten de Britten veel Duitse slachtoffers. Bovendien bespoedigden ze de Duitse beslissing om zich terug te trekken tot de Hindenburglinie

bron : Ian Westwell, 1914-1918 de eerste wereldoorlog dag na dag, Deltas

Onderstaande foto is ingekleurd door Leo Courvoisier. Meer foto’s vind je op zijn FB pagina https://www.facebook.com/Greetingsfromthetrenches/?fref=ts

ancre_1916_leocourvoisier

door

Feste Schwaben valt in Britse handen

Na ruim twee weken vechten komt de Feste Schwaben (in het Engels the Schwaben Redoubt) op 14 oktober 1916 helemaal in Britse handen. De naam van dit bolwerk verwijst naar de plaats waar de verdedigers vandaan komen, niet naar de ligging ervan. Deze zwaar versterkte positie bevindt zich nabij het stadje Thiepval, aan het riviertje de Ancre. De sterkte van deze positie steunt op een uitgebreid netwerk van loopgraven, met daartussen diverse mitrailleursposten. Aansluitend zijn er accomodaties, allerhande, commandopost, eerste hulppost, seinpost,…

Generaal Haig, bevelhebber van de Britse troepen, beschrijft deze Britse aanval en overwinning achteraf als “een van de mooiste wapenfeiten van de oorlog”.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

schwabenredoubt1916b