spionage

door

Frans Massy terechtgesteld

FransMassy_1918

Frans Massy

In Hasselt stellen de Duitsers de 37-jarige coiffeur Frans Massy op 7 oktober 1918 terecht wegens spionage. In zijn goed aangeschreven kapsalon aan de Koningin Astridlaan kwamen ook diverse vooraanstaanden over de vloer. Behalve spion is Frans Massy ook actief in Le mot du soldat, een organisatie die brieven van soldaten aan de Ijzer naar hun familieleden brengt. Voor deze organisatie werkt ook een dienstmeid van de zusters ursulinnen die verkleed als non brieven over de Nederlandse grens smokkelt. Wellicht werd Frans Massy verklikt door een aangehouden lid van de organisatie.

Bij zijn aanhouding wordt Frans Massy niet gefouilleerd en hij kan vertrouwelijke documenten doorslikken. Volgens de Duitse versie van de feiten pleegt hij zelfmoord in de gevangenis, maar na de oorlog duiken er berichten op dat hij gewurgd zou zijn omdat hij weigerde mee te werken.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

 

door

spion ontsnapt via Maaseik

De Belgische spion Louis Nuytiens, die kon ontsnappen aan Duitse aanhouding, besluit op 27 augustus 1918  in Maaseik de grens over te steken naar Nederland om zich via een of andere omweg aan te sluiten bij het Belgische leger.

In Maaseik vind ik een smokkelaar om de grens over te steken, maar aan den draad komen de Duitsers tevoorschijn. Ze beschieten ons en mijn kameraad valt neer, of hij dood is of niet, dat weet ik niet.

Ik ben getroffen in mijn hand, tegen de pols en aan twee vingers. Mijn verwondigen laat ik dezelfde nacht nog verbinden bij een landbouwer. Mijn hand is nu geforceerd en vertoont een groot litteken.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

Dodendraad06_passeursraam

door

Valleye gedood door de dodendraad

In ’s Gravenvoeren komt Guillaume Valley uit Herstal op 10 april 1918 om het leven bij een poging om via den Draad naar Nederland te gaan. Hij had het al meermaals gedaan, het zou nu ook wel lukken. Eerste knipt hij vier draden door, dan kruipt hij er onderdoor maar zijn voet raakt de vijfde draad…

Zijn heengaan is een stevig verlies voor de Franse inlichtingendienst waarvoor hij al sinds 1915 jonge Fransen gidste die via Nederland naar het Franse leger willen gaan. In die periode is hij tweemaal aangehouden, maar kan telkens ontsnappen. Behalve als gids was hij ook actief bij het opzetten van spoorwegspionageposten.

Meer informatie over zijn leven kan je lezen op http://www.1914-1918.be/civil_valleye.php.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

GuillaumeValleye_191804

door

Belgisch spionagenetwerk ontmanteld

Op de Stedelijke Schietbaan in Gent executeren de Duitsers tijdens de eerste wereldoorlog zowat vijftig mensen, onder wie een eigen officier. Op 19 maart 1918 sterven Theo Goedhuys, Achille De Backer en Alfons Van Caeneghem voor het vuurpeloton nadat een andere Belg hen heeft verraden. Op een drietalige aanplakbrief krijgt het publiek het nieuws over hun executie te lezen, ter afschrikking. 

Theo Goedhuys en zijn makkers waren actief in een spionagenetwerk dat de Britten inlichtingen verschafte over verplaatsingen van Duitse troepen en materiaal per trein. Theo, die na zijn huwelijk van Ledeberg naar Kortijk verhuist, werkt bij de spoorwegen als hoofdtreinwachter, een functie die toegang biedt tot allerhande nuttige spoorinformatie. 

Naar Theo Goedhuys is een plein genoemd in zijn geboorteplaats Nieuwpoort alhoewel zijn ouders kort na zijn geboorte naar Ledeberg verhuisden. 

Bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds 

TheoGoedhuys_19180319

 

door

spionagenetwerk Knapen opgerold

Tijdens de eerste dagen van februari 1918 rollen de Duitsers in Brugge het spionagenet Knapen op, zo genoemd naar Ulysse Knapen, een gewezen luitenant die het uitbouwde. Tot het netwerk horen ook zijn echtgenote en twee zonen, op dat ogenblik 19 en 16 jaar oud. Vermoedelijk maken ook enkele broeders xaverianen deel uit van het netwerk. De doodstraf van de vader wordt later omgezet in levenslang.

De geallieerden stelden dit spionagenet erg op prijs omwille van de gedetailleerde informatie over de Duitse militaire installaties in Oostende en Zeebrugge.

bronnen
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds
de foto komt van de website http://www.wearethemighty.com/articles/this-is-why-world-war-i-era-british-spies-used-semen-as-invisible-ink

SPies-WWI-World-War-I-Semen-invisible-ink

 

door

drukke tijden voor Belgische spionnen

Het is in januari 1918 voor de spionnen meer dan ooit zaak om de transporten over de Duitse spoorwegen te traceren. Typisch voor de groeiende achterdocht bij de inlichtingenofficieren is de nieuwsbrief van 8 januari 1918. Deze keer gaat het om een deserteur uit de Elzas, een soldaat van de 187e infanteriedivisie. Hij heeft in het station van Gent Oostenrijkse troepen en artillerie en ook Bulgaren gezien. Die vreemde troepen moesten daar van de trein met het oog op hun inzet aan het front in Vlaanderen.

Er wordt geschat dat er midden januari 1918 al vijftien divisies zijn bijgekomen aan het westelijke front. Ze zijn in uitstekende staat en goed bewapend. De divisies die vertrokken, zijn ofwel middelmatig van kwaliteit ofwel zwaar toegetakeld tijdens de recente Britse offensieven. De rapporten van de daarop volgende dagen wijzen evenwel uit dat de meeste nieuwe Duitse divisies naar het westen worden gevoerd via de Franse oost-west spoorlijnen die via Luxemburg, Thionville en Straatsburg lopen. Slechts drie van de negentien getraceerde divisies gebruikten het Belgische spoorwegnetwerk. Dat verschil is zo opvallend dat de Belgen zich afvragen of er soms ernstige problemen zijn op de spoorlijn via Visé naar Tongeren.

De Duitse legerleiding kiest er voor om de beste en jongste elementen uit de divisies in het oosten af te romen en ze als individuen naar het westen te sturen. Voor een groot deel van die mannen is een tijdelijk oponthoud voorzien in Leopoldsburg of een ander opleidingscentrum in Limburg. Het zijn deze soldaten die via de spoorlijnen door Luik en Visé naar het westen komen. Het aantal soldaten in opleiding in Limburg neemt daardoor fors toe. De aangroei is zo opvallend dat sommige spionnen in de streek het cijfer 150.000 laten vallen als ze willen aangeven hoe groot de Duitse militaire aanwezigheid in de kampen en op de oefenterreinen wel is.

de tekening hieronder is van de Duitse schilder Albert Leistner en is getiteld “Abfahrt ins Feld von Leipzig am Ostersonntag, 1916”

bron : Luc Vandeweyer, Koning Albert en zijn soldaten, Manteau

AlbrechtLestner_AbfahrtInsFeld

 

door

de executie van Mata Hari

Margaretha Geertruida Zelle, een exotische danseres en courtisane, wordt in 1876 geboren in Leeuwarden. Nadat ze in het begin van de eeuw met haar echtgenoot uit Nederlands-Indië is teruggekeerd, begint zij onder het pseudoniem Mata Hari in Parijs op te treden met een mengeling van Indische en erotische dansen, begeleid door gamelanmuziek. Haar optredens en haar persoon worden een groot succes.

mata-hari-4002

Als Nederlands staatsburger kan zij in de oorlog vrij door Europa reizen, een mogelijkheid waar ze veelvuldig gebruik van maakt. Door haar geheimzinnigheid doen er de wildste geruchten over haar de ronde en haar uitgavenpatroon is uitbundig. De Engelsen zijn de eersten die haar verdenken van Duitse spionage, maar zij verklaart een Franse agente te zijn. In januari 1917 zendt de Duitse militaire attaché in Madrid een bericht naar Berlijn waarin Mata Hari bijna met naam en toenaam wordt genoemd als zijnde een waardevolle informante. Van de door de Duitser gebruikte code was geweten dat die gebroken was door de Fransen.

Op 13 februari 1917 wordt Mata Hari gearresteerd in hotel Plaza Athénée in Parijs. De aanklachten tegen Mata Hari zijn zwaar : ze zou niet alleen gespioneerd hebben maar ook een heel netwerk beheren. Ze ontkent alles, maar wordt toch wegens hoogverraad tot het executiepeloton veroordeeld. Met grote waardigheid wordt ze op 15 oktober 1917 door zoeaven geëxecuteerd.

De waarheid over Margaretha Zelle is nooit helemaal boven water gekomen, maar haar veroordeling komt de falende Franse gezagsdragers mooi uit. Mocht ze al gespioneerd hebben, dan is ze zonder twijfel een heel kleine vis geweest.

bron : Roel Tanja, een korte geschiedenis van de eerste wereldoorlog, BBNC uitgevers

Mata-Hari-executie

 

 

door

Hendrik Jespers opgepakt wegens spionage

Het werk van een verklikker leidt ertoe dat Hendrik Jozef Jespers op 4 augustus 1917 aangehouden wordt door de Duitsers. De man, geboren in Zoersel, is scheepsbevrachter in Antwerpen.

Op 16 april 1918 volgt zijn terechtstelling in Fort V in Edegem. Hij rust nu op het Schoonselhof, vlak bij het monument ter ere van de gefusilleerde Belgische soldaten.

De Duitsers hebben soms een vreemde manier om te laten weten of een terechtstelling gehandhaafd blijft of een gratieverzoek is ingewilligd. Op de avond voor de terechtstelling wordt een flink aantal terdoodveroordeelden vanuit hun cel naar de gevangeniskoer gebracht. Zij ontvangen gratie, terwijl zij die in de cellen moeten blijven, ’s anderendaags de kogel krijgen.

bronnen
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds
http://www.gva.be/cnt/aid1545774/16-belgen-gefusilleerd-in-fort-5-in-edegem

HendrikJozefJespers_1917.jpg

door

Mata Hari ter dood veroordeeld

In Parijs veroordeelt de krijgsraad op 24 juli 1917 de Nederlandse Margaretha Geertruida Zelle, beter bekend onder haar artiestennaam Mata Hari, ter dood wegens spionage.

In 1887 huwt de latere Mata Hari met een twintig jaar oudere Nederlander van Schotse afkomst. Het huwelijk geeft haar toegang tot de hogere Haagse kringen en brengt haar op termijn naar Indonesië, waar ze de lokale tradities bestudeert en lid wordt van een dansgroep.

Terug in Nederland scheidt het koppel en begint Mata Hari een carrière als danseres, die haar over heel Europa en ook in de Verenigde Staten brengt. Haar reizen en haar contacten met diverse hoge militairen maken haar verdacht en de Franse justitie houdt haar reeds geruime tijd in het oog. Op 13 februari 1917 wordt ze gearresteerd op verdenking van spionage. Na een kort proces veroordeelt de krijgsraad haar unaniem ter dood. Haar hoger beroep op 18 augustus verandert daar niets aan en op 15 oktober 1917 volgt de dood met de kogel.

Bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

matahari

door

een passeur gefusilleerd

In Schaarbeek fusilleren de Duitsers op 25 juni 1917  Frans Vergauwen, geboren in 1878 in Borgerhout, wegens anti-Duitse activiteiten : hij hielp maar liefst 73 jongeren voorbij de dodendraad naar het Nederlandse Sluis te brengen. Zulke gidsen staan ook bekend als “passeurs”. Zijn graf bevindt zich op de begraafplaats Schoonselhof in Wilrijk. Frans Vergauwen was vooral bekend om zijn sportieve prestaties : in 1910 werd hij wereldkampioen wielrennen op de weg bij de liefhebbers. In zijn beroepsleven was hij aannemer.

Toeristische tip : tegen de woning aan Welvaartstraat 46 in Antwerpen hangt een gedenkplaat ter nagedachtenis van Frans Vergauwen. Diverse woningen in deze straat dateren uit het laatste kwart van de 19e eeuw.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

FransVergauwen