Antwerpen

door

VIIe Olympiade in Antwerpen

Op 14 augustus 1920 opent de zevende Olympiade in Antwerpen. Baron Edouard de Laveleye was het hoofd van het comité dat in 1913 het Internationaal Olympisch Comité moet overtuigen België te kiezen als gastland. In 1914 moet het IOC nog kiezen tussen de steden Antwerpen, Amsterdam, Rome en Boedapest. En dan breekt de Groote Oorlog uit

De Franse stad Lyon stelt zich in 1915 nog voor als mogelijke locatie voor de spelen, maar beslist dan toch Antwerpen te steunen als de stad tijdig bevrijd wordt om de spelen daar te laten doorgaan. Kort na de wapenstilstand van 11 november 1918 beslist het IOC Antwerpen te kiezen als locatie. Een uitvoerend comité gaat aan de slag op 17 april 1919 onder leiding van Henri de Baillet-Latour en Alfred Verdyck. De eerste steenlegging van het Olympisch stadion in Beerschot gebeurt op 4 juli 1919 door burgemeester Jan De Vos. Op 23 mei 1920 wordt het stadion voor de eerste keer in gebruik genomen.

De spelen duren van 14 augustus tot 12 september 1920.

bron : https://en.wikipedia.org/wiki/1920_Summer_Olympics

door

De laatste Duitsers verlaten Antwerpen

Auteur René Vermandere beschrijft de uittocht van de vijand uit Antwerpen op 15 november 1918. 

Eindelijk, op 15 november, trekt de vijand hier voorgoed weg en de laatste Duitsers die hier zijn, worden onze krijgsgevangenen. Ze laten ons hun zieken, ja dragen ons zelfs het begraven van hun doden op. Ergerlijke ontdekkingen daaromtrent brengen veel dingen aan het licht die de menselijkheid van de heengaanden doet betwijfelen.
De laatste Duitsers die we zien, houden stil op de Kunstlei. Het is een optocht die aan een van de grote volksverhuizingen van voor Christus doet denken. Wagens, paarden, wapens, ransels, in één woord, dezelfde rommel waaraan onze straten bijna gewend raakten.

Om de vreugde van de Antwerpenaar te onderlijnen doen we graag een beroep op de Antwerpse kunstenaar Eugeen van Mieghem die in 1918 onderstaande tekening heeft gemaakt met de passende titel “Heraus”. 
bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

door

de vier vliegeniers

Sergeant-vlieger Marcel Ciselet uit Antwerpen komt op 17 mei 1918 om het leven in een luchtgevecht tijdens een verdedigingsopdracht. Eerder was hij ook al eens krijgsgevangen genomen maar hij was kunnen ontsnappen.

Bijzonder tragisch en merkwaardig is dat zijn drie broers eveneens verongelukken in een vliegtuig. Robert, ook sergeant-vlieger, sneuvelt in 1917 tijdens een luchtgevecht bij Adinkerke. Maurice, adjudant-vliegenier, wordt in 1922 dodelijk gewond tijdens een ongeval in bevolen dienst. Charles ten slotte raakt tijdens de oorlog drie maal gewond bij luchtgevechten, maar sterft in 1931 als luitenant-vliegenier tijdens een ongeval op de luchthaven van Deurne.

De beide ouders overleven hun vier zonen.

De foto hieronder vermeldt 18 mei 1918 als sterfdatum, maar in de vermelde bronnen wordt telkens 17 mei 1918 als datum van overlijden vermeld.
bronnen
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds
http://www.hangarflying.eu

MarcelCiselet_19180518

 

door

van artillerist tot piloot

Robert Van de Velde uit Antwerpen, vrijwilliger bij de artillerie sinds een van de eerste oorlogsdagen, wordt op eigen vraag weer soldaat (bij de artillerie is hij wachtmeester) en gaat vanaf 4 mei 1918 in Frankrijk een cursus voor piloten volgen. Nog geen drie maand later behaalt hij zijn burgerlijk pilotenbrevet. De oorlog is voorbij voor hij de kans krijgt de testen af te leggen voor het militaire pilotenbrevet.

Na de oorlog blijft Robert Van de Velde actief in de sportvliegerij en doet hij ook een (mislukte) poging om naar het toenmalige Leopoldstad (Congo) te vliegen. Na zijn dood in 1963 wordt hij begraven in Kapellen op de begraafplaats in de Heidestraat. Bij zijn graf staat een kleine gedenksteen met daarop een vliegtuigpropeller. In januari 2009 ontdekt Peter Dierckx het verwaarloosde graf en herstelt hij het samen met anderen in ere.

bronnen
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

http://www.hangarflying.eu

RobertVanDeVelde_1918

 

door

Vijfde overwinning voor Jan Olieslagers

Jan Olieslagers, ook bekend als den Antwerpsen Duivel, behaalt op 3 mei 1918 zijn vijfde officieel geregisteerde overwinning in de lucht en treedt daarmee toe tot het beperkte kringetje van luchtazen. Hij krijgt nog een zesde overwinning officieel achter zijn naam, maar aangezien hij verwikkeld was in 92 luchtgevechten, moeten het er veel meer geweest zijn.

Zonder twijfel was Jan Olieslagers een van de meest bijzondere en veelzijdige mensen in het Belgische leger. Als hij zich bij het begin van de oorlog meldt als vrijwilliger, brengt hij ook zijn eigen vliegtuig mee. Voor het begin van de oorlog heeft hij reeds meerdere wereldrecords en overwinningen op zijn naam staan als motorrenner en als piloot.

Na de oorlog overtuigt hij de regering om in Antwerpen een luchthaven te bouwen.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

Jan_Olieslagers_1909

 

door

Antwerpen draagt nog de sporen van de gevechten

Antwerpen is eveneens zwaar getroffen, stelt schrijfster Virginie Loveling vast, zowel de haven als de stad. Op 13 augustus 1915 noteert ze het volgende in haar dagboek.

Aan de dokken doodse eenzaamheid, geen stoombootschoorsteen, geen zeilen, geen koordenladders, geen mastenvlaggen, geen gerol van tonnen, geen wagens die af en aan rijden, geen gewemel van arbeiders, geen laden of lossen van koopwaren…

Daarna door het verwoeste deel van Antwerpen gereden : de Beddestraat, de Schoenmarkt… Hele rijen huizen waar winkels waren, niets dan steen- en kalkgruis, overal gevels beschadigd en ruiten met grote zigzagsprongen in. Men toont ons een grote open plek : daar was de drukkerij van de Métropole, een anti-Duits blad. Moedwillig werd het in brand gestoken en ten gronde gericht.

Antwerpen - Schoenmarkt

Antwerpen – Schoenmarkt

door

Dokter Lievens op de terugtocht uit Antwerpen

Dokter Lievens is één van de laatste Belgen in Antwerpen als hij op 9 oktober 1914 het bevel krijgt de stad te verlaten. Hij krijgt te maken met de snelle Duitse opmars.

De Duitsers steken in Schoonaarde en Antwerpen de Schelde over en omsingelen ons bijna helemaal. Omstreeks 22 u krijgen we het bevel ons vechtend terug te trekken. Verschrikkelijke nacht. Moreel beneden nul. Achter ons gaan de forten een na een de lucht in.

Paniek in Vrasene. Soldaten gooien wapens en uitrusting weg, duwen elkaar opzij en gaan op de vuist om hun hachje te redden. Heel wat mannen lopen verwondingen op. Uiteindelijk slagen oversten erin de orde te herstellen. Het merendeeld van de soldaten vindt zijn wapens terug en we begeven ons naar Verrebroek.

bron : kalender 2014-2018, Davidsfonds

Op onderstaande kaart staan Antwerpen, Vrasene en Verrebroek aangeduid. De nabijheid van de Nederlandse grens was voor sommigen heel aanlokkelijk om deze over te steken in de hoop van de oorlog af te zijn.

kaartBijAgendaLievens19141009

door

Churchill maant de Belgen aan tot verzet in Antwerpen

WinstonChurchill1914In 1914 is Churchill minister van marine.In die hoedanigheid komt hij op 3 oktober 1914 naar Antwerpen om de Belgen aan te sporen de havenstad te blijven verdedigen. Churchill begrijpt ook dat het Belgisch leger de Duitsers niet lang kan tegenhouden nu de forten rond Antwerpen één voor één beginnen te vallen onder het geweld van de Duitse artillerie. Hij belooft daarom Britse troepen te sturen. Jammer genoeg kunnen die troepen niet ontschepen in Antwerpen zelf. Nederland wil immers angstvallig de neutraliteit bewaren en heeft daarom de Schelde afgesloten. Daarom ontschepen de Britse soldaten in Oostende of Zeebrugge en komen daarna op 6 oktober aan in Antwerpen.

Het gaat om soldaten van de Royal Naval Division die de Belgen komen versterken. Hieronder staat een foto van die soldaten die in de buurt van Antwerpen loopgraven maken om de Duitsers op te vangen.

RoyalNavalDivision_Antwerp1914_1

Het leuke is wel dat de Britten zelf deze episode niet vergeten zijn. En zo kan je op een site van modelbouwers een diorama vinden van deze mariniers met een verwijzing naar Antwerpen.

RoyalNavalDivision_Antwerp1914_2

door

Raoul Snoeck ziet de pontonbrug in Antwerpen

In 1914 was er in Antwerpen een pontonbrug gelegd om het Belgisch leger toe te staan vanuit Antwerpen naar de linkeroever te kunnen. Raoul Snoeck vermeldt in zijn dagboek op 4 september 1914 deze pontonbrug/
“Kontich – Om drie uur worden we te wapen geroepen. We marcheren naar het station van Kontich waar we plaatsnemen in beestenwagons. Bestemming : onbekend. Rekening houdend met het verloop van de veldtocht en het uitzicht van de versterkingen, vermoeden we dat we het centrum van een verdediginspositie naderen. Effectief, om half vijf stappen we af in Antwerpen – Zuid. We marcheren de stad door met het geweer op de schouder, trekken door Hoboken, en komen na een half uur aan in Burcht op de Schelde waar onze genie een botenbrug gebouwd heeft. Ik kan niet genoeg mijn bewondering uitdrukken voor de mannen van de genie, ze leverden prachtig werk. De stroming is nogal hevig, het is ebbe. Wat een enig uitzicht ! We steken de Schelde over, om het land van Waas te bezetten. ”
bron : Raoul Snoeck, in de modderbrij van de Ijzervallei, vertaald uit het Frans door André Gysel, Snoeck-Ducaju

pontonbrug te Antwerpen in 1914

pontonbrug te Antwerpen in 1914

door

De LZ17 Sachsen valt Antwerpen aan

LZ17 boven Antwerpen

LZ17 boven Antwerpen

 

Koning Albert en de Belgische regering hebben Brussel verlaten op 19 augustus 1914. Ook het Belgisch leger trekt zich vanaf 20 augustus terug naar het nationaal bolwerk Antwerpen, dat vanaf dan de functie van feitelijke hoofdstad vervult. De Duitsers laten in eerste instantie Antwerpen ongemoeid en trekken met het gros van hun leger naar het Zuiden om Frankrijk zo snel mogelijk binnen te vallen. 

Maar hoewel de grote gevechten ten zuiden van Antwerpen doorgaan, blijft de stad niet buiten schot. In de nacht van 24 op 25 augustus 1914 valt een zeppelin een eerste keer Antwerpen aan. Er vallen 10 doden en men besluit de stad  ’s nachts niet meer te verlichten.  
In de nacht van 2 op 3 september 1914 valt er weer een zeppelin Antwerpen aan. Het gaat om de LZ17 “Sachsen” die drie bommen van 90 kilo aan boord heeft. Er zijn geen foto’s van de aanval maar de Duitsers hebben wel voor de nodige postkaarten gezorgd die hun propaganda moesten ondersteunen.

 

 

bronnen

Oorlog in België, 14-18, Luc De Vos & Al.

http://www.koelner-luftfahrt.de/Angriff_Antwerpen.htm

http://www.zeppelinhistory.com/list-of-zeppelins/zeppelin-lz-17

http://www.forumeerstewereldoorlog.nl/wiki/index.php/September