Maand: januari 2017

door

Belgische vissersboot vergaat

Een Duitse U-boot beschiet op 30 januari 1917 de Marcelle, een vissersboot van het type stoomtreiler. Eerder had dit Oostends schip al Noorse drenkelingen gered (lees dit artikel). Vandaag vergaat het schip maar de bemanning overleeft. In zijn verslag beschrijft gezagvoerder August Wittrock het gebeuren.

De visplanken waren net aan boord toen de onderzeeër een eerste schot afvuurde, dat juist boven ons schip terechtkwam. Daarop gad de stuurman een signaal met de fluit om te beduiden dat wij stopten, terwijl de Belgische vlag bijgezet werd en de reddingsboot naar buiten gebracht.

Binst dat wij onze reddingsboot te water brachten, bleef de onderzeeër ons maar beschieten, ons vooraan, midscheeps en achteraan rakende. Niettegenstaande dit alles bleef ons volk koelbloedig. Wij namen plaats in onze reddingsboot, die veel water maakte en zijn snel van ons schip weg geroeid. Dan is de onderzeeër rond ons schip komen varen, het gedurig beschietend. Het vaartuig stond in vuur vooraan, en een der bommen moet de ketel geraakt hebben, die ontplofte. Na een uur schieten is ons schip gezonken.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds
Het schilderij hieronder is van Willy Stöwer.

WillyStoewer_Uboot02.png

door

Duitse voorbereidingen in de sneeuw

Herbert Sulzbach, Duitse artillerieofficier, noteert in zijn dagboek het volgende.

Einde januari 1917 en het is 15 graden onder nul. Vandaag moet ik de leiding van artilleriebatterij nummer 8 op me nemen. Hun hoofdkwartier is in Péronne. De artilleristen waren me niet bekend voor ik daar aankwam> We bereiden een operatie voor onder de naam “gifpil”. Ik ben voortdurend druk bezig, te beginnen met een lange wandeling van het hoofdkwartier van het regiment tot aan de frontlinies nabij Barleux. De artilleriecommandanten willen hun veldkanonnen, houwitsers en mortieren richten op de toekomstige doelen maar het moet wel gebeuren op een manier dat de Fransen niets vermoeden. De schuilplaatsen aan het front zijn ijskoud en  ik voel me bevroren en hongerig. De nacht breng ik door in de frontlinies omdat ik ook mijn eigen batterij moet richten op de toekomstige doelen.

Daags erop is het bijzonder druk rond de enige veldtelefoon want alle officieren willen hun soldaten de nodige bevelen doorgeven. Een operatie zoals deze moet goed voorbereid worden. Je ziet heel wat officieren die mekaar van haar noch pluim kennen maar die toch vanaf het eerste moment samenwerken in een goed gevoel van kameraadschap.

bron : Herbert Sulzbach, with the German guns, Pen & Sword military

winter1917_04

door

een ijskoude winter

Op zondag 28 januari 1917 heeft Jozef Gesquière tijd om een kijkje te nemen op de Veurnse kade :

Kaai en vaarten liggen toe. Het baat niet meer het ijs bij dag door te breken. ’s Nachts zijn de vaarten weer met een dikke ijskorst dichtgevroren. En daarmee ligt de scheepvaart voorgoed stil en de schaarste aan kolen doet zich nu meer en meer voelen. Droevig vooruitzicht.

Ook elders is het ijskoud. Jan Frans Van Hansbeke uit Aalst overlijdt op 27 januari 1917 in Armeville door bevriezing.

In Nederland gaat op 27 januari 1917 de derde Elfstedentocht door. Aan de start staan 42 wedstrijdrijders en 108 toerschaatsers. Coen de Koning gaat als eerste over de eindmeet na 9 uur en 53 minuten. Sjoerd Swierstra wordt 28 minuten later tweede.

bron : oorlogskalender 2014 – 2018

nieuwpoort_1917

door

Hindenburg Programm voelbaar tot in Boom

In het kader van het Hindenburg Programm kondigt der bezetter ook in Boom aan dat het verbruik van kolen moet dalen. Daarom wordt het gebruik ervan in openbare gebouwen als kerken, scholen en musea verbonden. Een lokaal bestuurslid van het Davidsfonds meldt op 26 januari 1917 in het oorlogsdagboek van de vereniging dat de scholen moeten sluiten. De kinderen blijven thuis want buiten vriest het dat het kraakt. Sommige scholen of klassen vinden onderdak in burgerhuizen. Daar mag de verwarming wel aan.

Bijna tegelijkertijd eisen de Duitsers in Boom en elders wol en koper op. De mensen brengen die binnen, maar met mondjesmaat. In de huizen van gegoede burgers doen de pinhelmen huiszoekingen, maar erg veel vinden ze niet, want de burgers zijn vindingrijk.

Voorgaande maatregelen maken deel uit van het Hindenburg Programm dat onder meer inhoudt dat de schaarser wordende grondstoffen in de eerste plaats voor het leger bestemd zijn.

Hieronder staat een affiche die de Duitse bevolking oproept zuinig te zijn  met zeep. De basisbestanddelen, olie en vet, worden namelijk ook gebruikt bij de aanmaak van munitie.

bronnen
oorlogsdagboek 2014-2018, Davidsfonds
https://de.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Wirtschaftsgeschichte_im_Ersten_Weltkrieg

spare_seife_aber_wie

door

overwinning voor von Richthofen

Manfred von Richthofen, de meest vermaarde Duitse jachtpiloot uit de eerste wereldoorlog, behaalt op 24 januari 1917 een van zijn vele overwinningen, meer bepaald de achttiende van de in totaal tachtig, vooraleer hij zelf neergeschoten wordt.

Sinds kort vliegt hij met zijn Albatros-toestel bij het eskadron dat bekend staat als Jagdstaffel 11 of Jasta 11. Voorheen maakte hij deel uit van Jagdstaffel 2 (Jasta 2), waar hij zestien overwinningen behaalde. De slachtoffers van de dag zijn twee Britten : luitenant John MacLennan en kapitein Oscar Greig, beiden gewond en krijgsgevangen gemaakt.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

manfred-von-richtofen

door

het Zimmermann-telegram

De Britse cryptografische dienst slaagt er op 19 januari 1917 in om het zogenaamde Zimmermann-telegram te ontcijferen dat de Duitse minister van buitenlandse zaken Arthur Zimmermann enkele dagen eerder naar de Mexicaanse regering heeft gezonden. Duitsland kondigt daarin een onbeperkte duikbotenoorlog aan en hoopt dat de Verenigde Staten neutraal zullen blijven. Indien niet, belooft Duitsland om de Mexicanen te steunen bij de herovering van voormalig Mexicaans grondgebied in de Verenigde Staten (Arizona, New-Mexico, Texas) op voorwaarde dat Mexico een verbond met hen sluit.

De Britten spelen het ontcijferde telegram door aan de Amerikanen voor wie dit de directe aanleiding is om eveneens deel te nemen aan de oorlog tegen Duitsland.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Duitsland

zimmermann

door

Grootseminarie Brugge opgeëist

De Duitse Kommandantur in Brugge meldt op 17 januari 1917 aan het stadsbestuur dat men het Grootseminarie binnen de week moet ontruimen en voegt eraan toe dat het meubilair ter plekke moet blijven. Een paar dagen later blijkt de helft daarvan al verdwenen.

De Kommandant, Freiherr von Büttlar, eist natuurlijk dat de meubels terugkomen, want in het seminarie moet er de mogelijkheid zijn om matrozen van de duikbootbasis in Zeebrugge te huisvesten. In de bijbehorende kerk zullen protestantse diensten doorgaan.

De president van het seminarie dringt bij de Duitse overheid aan op bescherming van de 40.000 waardevolle boekdelen in de bibliotheek. Achteraf zal blijken dat de bibliotheek inderdaad ontruimd is en de boeken gered.

bronnen
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

Google Books Novi Monasteri Volume 8

grootseminariebrugge_januari1917

Vergeltungslager Flabas
door

Vergeltungslager Flabas

Een Duits ultimatum, drie weken geleden overgemaakt aan het Franse leger, verloopt op 15 januari 1917. De Duitsers eisen dat een Frans gevangenenkamp dat te dicht bij de frontlinie ligt, buiten het vuurbereik van hun kanonnen komt te ligtgen. De Fransen reageren niet. Als represaille installeren de Duitsers een kamp voor vijfhonderd Franse krijgsgevangenen in het dorpje Flabas  ten noordoosten van Verdun, vlak achter de frontlinie en binnen het vuurbereik van de Franse kanonnern. In het Duitse gevangenenkamp staat een barak waar 200 van de 500 Fransen kunnen slapen, de overigen moeten buiten slapen, ondanks de strenge winter. De Duitsers leggen hen dwangarbeid op zoals repareren van straten achter het front en vervoer van munitie. Een vluchtpoging wordt gestraft met kruisiging aan de prikkeldraad. Pas na zes maanden geeft de Franse legerleiding toe. Dan verplaatst ook het Duitse leger zijn krijgsgevangenenkamp.

Bronnen
Oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds
http://www.moulin-le-cygne.com/blog/flabas-represaillekamp-1917/

vergeltungslagerflabas

door

Training in Fécamp

Gaston Le Roy brengt de eerste weken van 1917 in Fécamp, Frankrijk door om training te krijgen.

1 januari 1917 : Het lijkt wel of onze sneltrein alle herbergen aandoet. In Abbeville staan we drie uur stil. In Eu ook, maar nu worden we verwittigd en we stappen in EU eens uit om de benen te strekken. Daarna stoomt de trein wat sneller, we vliegen Dieppe voorbij en rond middernacht komen we in Fécamp aan.

3 januari 1917 : We verblijven in een oud oefenkamp maar de keuken is uitstekend. We logeren in een oude maalderij. De tucht staat ons toe uit te gaan tussen 18 en 21 uur. Tot 17 uur zijn de koffiehuizen voor ons gesloten. De dienst : opstaan om 6u30, om 8u in het gelid. In de voormiddag oefeningen op het kleine plein en in de namiddag op de grote heuvel. Voor mij is dat een berg.

4 januari 1917 : Ze leren ons handgranaten werpen. Dit tijdverdrijf ligt me niet nauw aan het hart. Ik probeer er zo weinig mogelijk van te bakken om ervan af te geraken.

8 januari 1917 : De hellingen op de polygoon liggen er glad bij na de regen. Er staat een stevige wind en het is er koud. De oefeningen worden afgelast en ik blijf op mijn zoldersalon.

11 januari 1917 : De tijd vliegt. Naar de polygoon, naar de stad. Eten, drinken en uitgaan. De picons smaken heerlijk, maar onze portemonnee raakt leeg.
Op straat moeten alle lichten worden gedoofd. Er is een zeppelin in aantocht. Een half uur later heerst volledige duisternis. Iedereen keert snel huiswaarts, ook wij blijven binnen. Maar er gebeurt niets.

13 januari 1917 : Met vreugde en een massa luizen verlaat ik Fécamp. Rond 4 uur stappen we de trein op. De wagons zijn smal en klein. We hebben weinig plaats met acht man in een coupé. Toch kan ik wat slapen. Het sneeuwt de hele nacht.

16 januari 1917 : De 13e begon de terugreis. Een dag en twee nachten deed de trein erover om Calais te bereiken. Een trage en vermoeiende toch. De levensmiddelen voor de voorziene veertien uur zijn al lang op. Dan krijgen we elk vier beschuiten, aardappelen en een fles heldere koffie.

bron : André Gysel, Gaston Le Roy – dagboek van een Vlaamse oorlogsvrijwilliger, Lannoo

Handgranaten01.jpg

door

Slag van Rafah

De Britse troepen verzamelen op 8 en 9 januari 1917 in Egypte onder het bevel van generaal sir Archibald Murray. Ze verdrijven de Turken van het schiereiland Sinaï waarna ze Palestina binnenvallen. Ze behalen een belangrijke overwinning in de slag van Magruntein (ook bekend als slag bij Rafah) waarbij ze zo’n 1600 Turken gevangen nemen en een handvol artilleriewapens buitmaken. Onder Murrays’ troepen vallen 487 slachtoffers. Hij plant een invasie in Palestina. Zijn eerste doelen zijn een reeks door de Turken bezette kammen van de Gaza aan de Middellandse-Zee-kust tot Beersheba in het binnenland over een afstand van ongeveer 32 kilometer. Murray’s laatste doelwit is Jeruzalem.

bron : Ian Westwell, 1914-1918 – de eerste wereldoorlog dag na dag, Deltas

turkish_howitzer_10-5cm

Turkse Howitzer