Maand: januari 2016

door

Nieuw militair ziekenhuis te Gent

In Gent nemen de Duitse bezetters vandaag het krijsghospitaal Palmenhaus in gebruik. Het bevindt zich in het casino aan de Coupure. Vooral zenuwzieken kunnen hier terecht. Eerder al, in oktober 1914, vormden de Duitsers het Flandria Palace Hotel aan het Maria-Hendrikaplein om tot hospitaal, in eerste instantie een marineveldhospitaal.

Ook elders in Gent installeren de Duitsers ziekenhuizen in de loop van de oorlog. In het Floraliënpaleis in het Citadelpark is er plaats voor zo’n tweeduizend licht zieken en herstellenden. Voor zieke officieren is er een apart hospitaal : zij kunnen terecht in het Justitiepaleis op het Koophandelsplein.

bronnen
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds
foto komt uit De Coupure in Gent. Scheiding en verbinding, gevonden via Google books

casino_PalmenhausGent01

door

De Vlaamsche Stem aan het front

Gaston Le Roy schrijft in zijn dagboek op 18 januari 1916 het volgende :

In De Vlaamsche Stem lees ik verheugend nieuws. Op nieuwjaarsavond hebben de Duitse bezetters de vervlaamsing van de Gentse universiteit aangeboden. Groot verheugend nieuws. Bedroevend toch dat onze regering ons dit niet schonk als nieuwjaarsgift.

De Vlaamsche Stem was een dagblad dat in Nederland werd uitgegeven. Door de oorlog zijn heel wat Belgische burgers naar Nederland uitgeweken en daar zitten ook Vlaamsgezinden tussen. Op 1 februari 1915 verschijnt het eerste nummer van De Vlaamsche Stem.

Hoofdredakteur Deswarte staat sterk afwijzend tegenover elke samenwerking met de Duitse bezetter. Als het nieuws doorkomt dat de Duitsers te Oostende en te Brugge het bevel gegeven hadden alle Franse opschriften te verwijderen, wordt dit door het blad ten zeerste betreurd: de Duitsers bewijzen Vlaanderen een slechte dienst door als bevorderaars van de Vlaamse zaak op te treden want dit zal na de oorlog door de fransgezinden uitgespeeld worden in hun strijd tegen het Vlaams (9 mei 1915). Maar in de redactie zitten ook mensen die de samenwerking met de Duitsers voor de Vlaamse zaak wel genegen zijn. Door de aanwezigheid van deze zogenaamde activisten dient Deswarte zijn ontslag in op 17 augustus 1915. De eis tot zelfbestuur en de kritiek op de Belgische regering klinken steeds heftiger zodat het blad aan het front verboden wordt. De Vlaamsche Stem verdwijnt in februari 1916 wegens geldgebrek

bronnen
André Gysel, Gaston Le Roy – dagboek van een Vlaamse oorlogsvrijwilliger, Lannoo
http://www.dbnl.org/tekst/elia002vijf01_01/elia002vijf01_01_0008.php
http://users.telenet.be/frankie.schram/tijd/feit/tekst/19/1/5/1915.02.01.html

DeVlaamscheStem

 

 

door

Russische beloftes voor 1916

De Russen hebben in 1915 al behoorlijk wat tegenslagen te verwerken gekregen. Meer bepaald het Duitse offensief bij Gorlice heeft ervoor gezorgd dat de Russen hun deel van Polen grotendeels moesten ontruimen. (Een bericht over de paniekerige terugtocht lees je hier)

Aan het einde van 1915 is de rust enigszins terug aan het oostfront nu de Russen zo ver zijn terug gedreven. In Berlijn heerst de indruk dat het gedaan is met het Russische leger. En door de berichten van Franse en Britse militaire attachés denken ze in Parijs en Londen in feite hetzelfde. Maar het spreekwoord zegt :”Rusland is nooit zo sterk als het eruit ziet. Rusland is nooit zo zwak als het eruit ziet.”. En het spreekwoord heeft gelijk.

JakovZhilinskiTijdens de geallieerde conferentie in het kasteel van Chantilly (Frankrijk) worden de Russen vertegenwoordigd door generaal Jakov Zhilinski. Die verrast de aanwezigen door te stellen dat het Russische leger klaar is voor een groot offensief in 1916.

Zhilinski verklaart zich akkoord met het geallieerde voornemen om samen een offensief te lanceren in juni 1916. Bovendien wordt afgesproken dat de geallieerden offensieven zullen lanceren als één van hen zwaar wordt aangevallen door de Centrale machten (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Ottomaanse rijk).
In ruil voor deze afspraken vraagt en verkrijgt Zhilinski dat de Fransen en Britten aanwezig blijven in Salonika om daar Duitse , Oostenrijks-Hongaarse en Bulgaarse troepen te binden. Fransen en Britten stemmen daarmee in  uit schrik Rusland als bondgenoot te verliezen na de tegenslagen aan het oostfront.

In januari 1916 starten de Russen een reeks kleinere offensieven, met als eerste bedoeling de sterkte van de defensielijnen van Duitse en Oostenrijks-Hongaarse troepen te testen. Maar in februari 1916 moeten de Fransen de andere geallieerden vragen een offensief te starten omdat ze in Verdun onder druk zijn gekomen van een zwaar Duits offensief. De Britten melden dat hun soldaten nog niet klaar zijn voor zo’n grootschalig offensief. De Italianen lanceren een zoveelste offensief aan de Isonzo, dat voor de evenveelste keer mislukt. Enkel de Russen zullen in 1916 een offensief met succes lanceren onder leiding van hun beste generaal Broesilov. Maar daarover berichten we later meer.

 

door

Luchtgevecht boven Houthulst

EustaceGrenfellKapitein Eustace Grenfell vliegt in de namiddag van 17 januari 1916 met zijn jachtvliegtuig boven Houthulst wanneer hij twee Duitse Fokkers ontwaart. Al snel slaagt hij erin om een eerste toestel neer te halen. Hij beschiet ook de tweede Fokker die uiteindelijke een noodlanding moet maken op een akker.

Nog is het luchtgevecht niet voorbij, want er duikt een Duitse Albatros op. Grenfell drijft dit toestel in de richting van het bos van Houthulst, totdat hij dicht genoeg kan komen om te vuren. Wellicht treft hij ook dit Duitse vliegtuig : hij ziet het dalen in de richting van het bos, maar verliest het dan uit het oog.

bron
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

 

door

storm in Nederland

Op 13 en 14 januari 1916 trekt er een hevige stormvloed over de Zuiderzee en omgeving, maar ook in diverse andere regio’s in Nederland is er zware wateroverlast. Mede door de hoge waterstand van de rivieren breken op tientallen plaatsen de dijken door. Op andere plaatsen spoelen de dijken gewoon weg. Mensen schuilen op de bovenverdiepingen van hun huizen of zoeken toevlucht in kerken, die meestal een beetje hoger liggen.

In de provincie Noord-Holland zijn er 19 doden terwijl er bij scheepsrampen op zee nog eens 32 mensen sterven. Deze ramp vormt de aanzet tot de afsluiting van de Zuiderzee, die in 1932 voltooid zal worden.

Meer foto’s van deze ramp kan je hier bekijken.

bron : oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

Volendam1916.jpg

door

Louis Barthas terug thuis

In het dagboek van Louis Barthas lezen we het volgende :

Op een avond, toen ik van de oefeningen terugkwam, hoorde ik dat ik nog dezelfde nacht met verlof mocht. Hoewel ik dit nieuws wel verwacht had, bracht het bericht me totaal in verwarring. Ik werd lijkbleek en kon geen hap meer door mijn keel krijgen. Koortsachtig bereidde ik mijn vertrek voor. (…)

Op 10 januari 1916 om 2 uur ’s middags nam ik met een tiental andere verlofgangers acht kilometer van Queux op het station van Auxi-le-Château de trein. De volgende dag stapte ik om tien uur ’s avonds uit op het perron van het station van Moux. Ik ademde met vreugde de lucht in van mijn geboortestreek. In werkelijkheid waaide er een ruwe koude wind vanuit de Montagne Noire. En toch leek me deze wind nog zachter dan de lichtste zomerbries.

De hemel was somber en de nacht pikdonker. De weg was modderig maar nooit was een wandeling zo heerlijk als deze vijftien kilometer die ik nog moest lopen om mijn dorp (Homps)te bereiken. Eindelijk kwam ik dichterbij, aan de rand van een klein plateau, “La Serre“. Ik moest nog een kleine vallei oversteken en dan zou ik er zijn. Ontroerd hield ik op kleine afstand mijn pas in. Ik zag de flikkerende elektrische lichten van mijn dorp.

Tussen al deze lichten stond het huis waar ik binnen enkele ogenblikken over de drempel zou stappen. Daar wachtten mijn moeder, vader, vrouw en twee kinderen angstig op mijn komst. Waarschijnlijk schrokken ze op bij het minste geluid van stappen in de straat. Tijdens de reis had ik hen telefonisch op de hoogte kunnen brengen van mijn aankomst.

Natuurlijk moest ik binnen zes dagen weer terug, misschien wel voor altijd. Ik zou iedereen van wie ik hield weer moeten verlaten. Maar op dit ogenblik was ik uitgelaten van vreugde om hen na bijna veertien maanden terug te zien.

bron : Louis Barthas, oorlogsdagboeken, uit het Frans vertaald door Dirk Lambrechts, uitgeverij Bas Lubberhuizen

Permissionaire

door

slag van Wadi

Tijdens de slag van Wadi (Irak) proberen Britse troepen tevergeefs landgenoten te ontzetten die in Kut belegerd worden door het Ottomaanse leger. Over het algemeen worden de gevechten gezien als een Britse nederlaag. Alhoewel ze erin slagen om de Wadi-vallei in te nemen, gebeurt dat ten koste van 1600 doden en gewonden in hun rangen.

De Britten planden een verrassingsaanval in de ochtend, maar hardnekkige mist in de vallei waar de rivier Wadi stroomt, verhindert dat. Weg dus het verrassingseffect, terwijl de Britten bovendien moeten optornen tegen een vijandelijke overmacht.

In de volgende maanden trachtten de Britten meermaals tevergeefs om ingesloten landgenoten in Kut te ontzetten. In april 1916 zit er voor de belegerde troepen in Kut niets anders op dan zich over te geven : tienduizend soldaten in één keer, de meest massale Britse overgave tot dan toe.

KutElAmara1916

door

Fransen bezetten Korfoe

In hun zoektocht naar een veilig onderkomen voor de talloze Serviërs die hun land willen ontvluchten, legt het Franse leger op 11 januari 1916 formeel beslag op het Griekse eiland Korfoe. Tegen het einde van 1915 werd een massale reddingsoperatie opgezet, waarbij Franse, Britse en Italiaanse schepen maar liefst 260.000 Servische soldaten naar het eiland brachten. Ook de zetel van de Servische regering in ballingschap was hier gevestigd.

Ongeveer drie maanden later wordt de helft van dat Servische leger weer naar het vasteland verscheept, meer bepaald naar Thessaloniki, om er te vechten met Britse en Franse troepen.

bron
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfonds

6ebatailloncorfou101au1031916

Franse soldaten in Korfoe – 1916

 

slag van Köprüköy
door

slag van Köprüköy

Op 10 januari 1916 begint de slag van Köprükoÿ . De Russen onder leiding van generaal Nikolai Yudenich vallen de Ottomaanse posities aan. Op 13 januari lanceren de Ottomanen een tegenaanval. Daags erna forceren de Russen een doorbraak in de heuvels rond Çakir Baba. Op 15 januari gooit Yudenich zijn kozakken in de strijd aangezien deze soldaten nog opgewassen zijn tegen het zeer slechte weer. In de nacht van 16 op 17 januari 1916 trekken de Ottomaanse legers zich terug richting Erzerum.

 

Campaña_del_Caucaso

bronnen
Ian Westwell, 1914-1918 – de eerste wereldoorlog dag na dag, Deltas
https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Koprukoy

 

door

recyclage van aardappelschillen in Gent

aardappelschilIn haar oorlogsdagboeken schrijft Virginie Loveling op 9 januari 1916 hoe in Gent zelfs de aardappelschillen gerecycleerd worden. Het comité dat zich daarmee bezighoudt, kwam tot stand tijdens de winter 1915-1916. Regelmatig gaan de leden rond met een korf om de schillen in te zamlelen. Die worden vervolgens gedroogd en gemalen tot meel dat ze verkopen aan landbouwers, die het mengen onder de dierenvoeding. De geboekte winst dient om krijgsgevangenen te steunen. Sommige mensen vertellen dat het meel ook gebruikt wordt in brood.

Virginie Loveling vormde met haar in 1875 overleden zus Rosalie een schrijversduo dat zorgde voor een eigen inbreng in de Nederlandstalige literatuur. Na Rosalies dood schreef Virginie alleen verder.

bron
oorlogskalender 2014-2018, Davidsfons