De nacht van de consuls 

Op 31 december 1924 dringen 33 consuls van de Italiaanse zwarthemden  het palazzo Chigi binnen. Ze lopen door verlaten zalen totdat ze alleen een bode ontmoeten. Die brengt hen onder lichte dwang naar de bureau van Mussolini. Mussolini is niet de enige in de kamer: bij hem zijn de minister van Financiën De Stefani en generaal Gandolfo, commandant van de militie.  

De consuls worden geleid door twee mannen die in de oorlog bij het elitekorps de Arditi hebben gevochten en vroege fascisten zijn : Enzo Galbiati en Aldo Tarabella. Zij vragen hem om op te treden tegen de oppositie want anders zullen zij het zonder Mussolini wel regelen.  

De spanning heeft te maken met de moord op de socialistische voorman Matteoti die in de zomer van 1924 vermoord is terug gevonden. Sindsdien zijn er fascisten opgepakt en probeert Mussolini zich staande te houden tegenover zowel de links partijen als zijn eigen aanhangers. Maar de consuls maken hem nu duidelijk dat hij niet mag dralen en voor de fascistische revolutie moet kiezen. 

Op 3 januari 1925 houdt Mussolini een toespraak in het Italiaanse parlement : “Ik, en ik alleen, neem de politieke, morele en historische verantwoordelijkheid voor alles wat er is gebeurd,” waarbij hij zijdelings verwijst naar de moord op Matteotti. Daarmee daagt Mussolini aanklagers en de rest van de democratische instellingen van Italië, en ook de koning, uit om zijn gezag in twijfel te trekken. Niemand doet dat. Vanaf 1925 kan Mussolini dus openlijk als dictator opereren, zichzelf Il Duce noemend en de staat en de fascistische partij samenvoegend. 

Nog later in 1925 volgt er alsnog een afrekening met de voormannen van de consuls die hem hebben, uitgedaagd op oudejaarsavond 1924 : Galbiati en Tarabella worden in 1925 uit de militie gezet wegens gebrek aan discipline. Later zullen ze alsnog hun eerherstel krijgen.  

Bronnen 

La notte in cui i gerarchi “processarono” il Duce – il Giornale 

Enzo Galbiati

de laatste toespraak van Matteotti

Giacomo Matteotti is een Italiaans socialist die door de kiezer verkozen wordt in 1919, 1921 en 1924. Hij krijgt van zijn partijgenoten de bijnaam “Tempesta” (onweer) vanwege zijn strijdlustige en compromisloos karakter. Na de gebeurtenissen van december 1920 in Ferrara waarbij fascisten en socialisten het leven verliezen in onderling geweld, wordt Matteotti de nieuwe secretaris van de Arbeidskamer van de stad en dit zorgt voor een hernieuwde toewijding aan zijn antifascistische strijd, waarbij hij herhaaldelijk het geweld aan de kaak stelt.  

In 1921 publiceert hij een onderzoek naar het geweld van fascistische actieteams tijdens de verkiezingscampagne van de verkiezingen van 1921. In oktober 1922 wordt Matteotti uit de Italiaanse Socialistische Partij gezet. Samen met andere ballingen , wordt de nieuwe Socialistische Unitaire Partij opgericht , waarvan Matteotti secretaris wordt. 

In 1924 verschijnt de vertaling van zijn boek “een jaar van fascistische overheersing” in Londen. Bij de verkiezingen van 6 april 1924 wordt Matteotti herkozen, de PSU verzamelt 5,9% en wordt daarmee de tweede oppositiepartij achter de 9% van de Italiaanse Volkspartij . Door een aanpassing van de kieswetgeving en in een algemene sfeer van intimidatie en geweld slaagt de Nationale Fascistische Partij erin het grootste deel van de zetels te veroveren. 

Op 30 mei 1924 spreekt Matteotti in de Kamer van Afgevaardigden om de uitslag van de verkiezingen te betwisten , waarbij hij het geweld, de onwettigheden en het misbruik aan de kaak stelt dat de fascisten hebbengepleegd om de verkiezingen te winnen: 

«[…] Wij betwisten hier en tot in de kern de geldigheid van de meerderheidsverkiezingen. […] De verkiezingen zijn naar onze mening in wezen ongeldig, en we voegen eraan toe dat ze niet in alle kiesdistricten geldig zijn. […] Volgens uw eigen bevestiging ( van de fascistische parlementairen ) was daarom geen enkele Italiaanse kiezer vrij om met zijn wil te beslissen… […] Er is een gewapende militie, bestaande uit burgers van één enkele partij, die de verklaarde taak heeft een specifieke regering met geweld te steunen, ook al bestaat er geen consensus” 

Als hij de toespraak heeft beëindigd, zegt hij tot  zijn partijgenoten :  

Ik heb mijn toespraak gehouden. Nu moeten jullie de begrafenisrede voor mij voorbereiden. “ 

Met die uitspraak geeft Matteotti te kennen dat hij wel degelijk beseft dat hij vanaf nu in groot gevaar is. ZIjn voorstel om de verkiezingen ongeldig te verklaren wordt in het parlement verworpen. Op 1 juni 1924 verschijnt er een artikel in Il popolo d’Italia gericht tegen Matteotti. Het artikel is niet ondertekend maar waarschijnlijk geschreven door Mussolini. Op 4 juni krijgt Matteotti een heftige discuissie met Mussolini in het parlement. Op 10 juni wordt hij op klaarlichte dag in Rome ontvoerd. Zijn afwezigheid wordt niet direct tijdens de eerste uren gemeld. In de dagen erna neemt de onrust over de verdwijning van Matteotti toe. Het is pas op 12 augustus dat de jas van Matteotti wordt gevonden. Op 16 augustus wordt het levenloze lichaam van de onfortuinlijke politicus gevonden. In het latere proces waarbij de uitvoerders van de ontvoering en de moord worden aangeklaagd, wordt ervoor gezorgd dat alle sporen die kunnen leiden naar Mussolini bedekt blijven. 

Bron : https://it.wikipedia.org/wiki/Giacomo_Matteotti#La_contestazione_delle_elezioni_del_1924 

herschikking van de politieke macht in Turkije

Nu het Ottomaanse rijk vervangen is door Turkije, is hebt moment rijp om de politieke macht te herschikken. En Mustafa Kemal laat er dan ook geen gras over groeien. Op 3 maart 1924 schaft de Turkse nationale raad het kalifaat af na een periode van 407 jaar. Er wordt vastgelegd dat 15 maart de datum is waarop de kalief  Abdulmejid II en zijn harem worden weggevoerd uit Istanbul. Abdulmejid is de neef van de laatste Ottomaanse sultan Mehmed VI, en hij was religieuze leider van de islam na zijn verkiezing tot kalief op 19 November 1923

Twee dagen nadat Turkije het kalifaat heeft afgeschaft, wordt Hussein bin Ali, koning van Hejaz (nu Saoedi-Arabië) en sharif van Mekka uitgeroepen tot kalief van alle moslims door moslimleiders in Mesopotamië (nu Irak) en Transjordanië (nu Jordanië). De respons in de islamitische wereld is eerder afwijzend.

De eerste regering van Turkije wordt gereorganiseerd als premier Ismet Pasha op verzoek van president Mustapha Kemal een nieuwe ministerraad vormt. Ismet vervangt vier leden van zijn kabinet en schakelt het Ministerie van Sharia en Stichtingen en het Ministerie van de Generale Staf uit, terwijl hij het Ministerie van Economische Zaken opsplitst in het nieuwe Ministerie van Handel en het Ministerie van Landbouw.

Turkije laat duidelijk zien wie de overwinnaar is in de Grieks-Turkse oorlog van 1919-1922. Terwijl de teugels strak worden gehouden in Turkije, rommelt het in Griekenland. Georgios Kafantaris wordt op 8 maart 1924 door het Griekse leger gedwongen af te treden als premier van Griekenland, samen met zijn kabinet, minder dan een maand nadat hij Eleftherios Venizelos is opgevolgd, omdat hij niet ingaat op de oproep van het leger tot afschaffing van de monarchie ten gunste van een republiek te onderschrijven. Kafantaris is voorstander van een referendum over de toekomst van de monarchie voorgesteld, terwijl het leger om onmiddellijke verandering vraagt.

bron : https://en.wikipedia.org/wiki/March_1924

Sovjet-Unie krijgt erkenning 

Doorgaans is de periode na de dood van een politiek leider een moeilijk moment, zeker als het gaat om een dictatuur. Maar na de dood van Lenin kan de Sovjet-Unie zijn positie versterken. Op 1 februari 1924 erkent de regering van Groot-Brittannië de Sovjet-Unie. Op 2 februari wordt Alexei Rikov (foto links) de nieuwe voorzietter van de raad van volkscommissarissen, een titel te vergelijken met die van eerste minister van de Sovjet-Unie. Felix Dzerzjinski (foto rechts) wordt voorzietter van de sovjet van de nationale economie. Op 7 februari erkent ook de fascistische regering van Italië de Sovjet-Unie. Daarmee neemt de spanning tussen de voormalige geallieerden af en is het idee om de tsaar terug op de troon te brengen bij de westerse landen verdwenen. 

bron : https://en.wikipedia.org/wiki/February_1924

testament van Lenin

De laatste jaren van Lenin zijn niet bepaald vrij van zorgen. Op 25 mei 1922 wordt Lenin getroffen door een beroerte, waardoor de rechterkant van zijn lichaam bijna geheel verlamd raakt. Bij een latere beroerte wordt Lenin van zijn spraakvermogen beroofd. Door die gezondheidsproblemen ziet Lenin zijn einde onder ogen. In december 1922 en januari 1923 dicteert hij zijn politiek testament, waarin hij de persoonlijke kwaliteiten van zijn kameraden bespreekt, in het bijzonder Trotski en Stalin. Hij adviseert Stalin te verwijderen uit de functie van secretaris-generaal van de Communistische Partij, omdat hij hem niet geschikt acht voor de functie. In plaats daarvan beveelt hij Trotski aan voor de baan en beschrijft hem als “de meest capabele man in het huidige Centraal Comité”. Hij benadrukt Trotski’s superieure intellect, maar bekritiseert tegelijkertijd zijn zelfverzekerdheid en neiging tot buitensporig bestuur. 

Op 21 januari 1924 overlijdt Lenin in Gorki, een dorpje op 35 km ten zuiden van Moskou. Op 23 januari wordt de kist met het lichaam van Lenin per trein van Gorki naar Moskou vervoerd en tentoongesteld in de Kolommenzaal in het Huis van de Vakbonden, en blijft daar drie dagen. Op 27 januari wordt het lichaam van Lenin afgeleverd op het Rode Plein, begeleid door krijgsmuziek. Hoewel zijn weduwe Kroepskaja het er niet mee eens is, wordt zijn gebalsemde lichaam permanent tentoongesteld in een mausoleum op het Rode Plein in Moskou. 

Onderstaande schilderij van de begrafenis van Lenin is van Isaak Brodsky. 

bron : https://en.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Lenin#Declining_health_and_conflict_with_Stalin:_1920–1923

wapenstilstand in Ierland

Frank Aiken wordt op 20 april 1923 de nieuwe stafchef van het Ierse Republikeinse leger als opvolger van Liam Lynch, die tien dagen eerder in een hinderlaag is omgekomen. Aiken, die de aanval van het Irish Free State National Army heeft overleefd, drintg er bij de 12 leden tellende raad van bestuur op aan om verdere actie in de Ierse burgeroorlog stop te zetten. Hij is tot de conclusie gekomen dat de anti-verdrags-IRA een langdurig gevecht met de Free State niet kan winnen. Aiken’s resolutie om vrede te sluiten met de Ierse Vrijstaat wordt aangenomen met 9 tegen 2 stemmen.

Op 27 april 1923 kondigt Éamon de Valera aan dat het Ierse Republikeinse leger bereid is in te stemmen met een staakt-het-vuren in de burgeroorlog. Op 30 april kondigt Frank Aiken, dan een staakt-het-vuren aan en roept alle IRA-vrijwilligers op om op 24 mei afstand te doen van hun wapens om 12 uur.

De foto links toont Frank Aikin. Rechts staat Eamon de Valera.

bron : https://en.wikipedia.org/wiki/April_1923

een nieuwe haven voor Polen

Door het verdrag van Versailles worden er nieuwe staten opgericht, waaronder de Poolse republiek. Eén van de eisen van de Polen is dat ze toegang krijgen tot de Baltische zee om hiermee een handelsweg over zee te krijgen. Die havenstad moet gezocht worden in een strook kustlijn, die snel bekend zal staan als de Poolse corridor. Deze corridor is gelegen tussen de nieuw gecreëerde vrije stad Danzig (Gdańsk) en de Duitse provincie Oost-Pruisen in het oosten, en West-Pruisen in het westen.

De grootste haven in dit deel van de Baltische kust is Danzig, een stad met een geschiedenis van 900 jaar. Veel burgers daar, evenals de Duitse regering die enorme invloed blijft uitoefenen op de besluitvorming van de heersers van de Vrije Stad, staan echter onsympathiek tegenover de behoeften van de nieuwe Poolse staat. Dit is duidelijk aangetoond als de haven van Danzig weigert Franse bewapening te lossen voor Poolse troepen die betrokken zijn bij de Pools-Sovjetoorlog van 1920.

Als de Polen een haven willen waar ze zeker van zijn, moet die elders gezocht worden. De Poolse regering is daarom vastbesloten om een nieuwe zeehaven te bouwen op de top van de ‘corridor’ en de keuze valt op het kleine vissersdorpje Gdynia. De ontwikkeling van Gdynia tot een belangrijke haven wordt gezien als cruciaal voor de economische onafhankelijkheid van het nieuwe land. Op 23 april 1923 is er een inauguratieceremonie in de nieuwe haven van Gdynia. Tussen 1923 en 1933 zal het inwonertal stijgen van 1.000 naar 30.000.

bronnen

https://www.inyourpocket.com/gdynia/what-was-the-polish-corridor_77223f

https://www.inyourpocket.com/gdynia/gdynia-i-polands-gateway-to-the-world_72159f

Duits verzet tegen Franse bezetting start

Nadat de Fransen het Ruhrgebied zijn binnengetrokken, reageert kanselier Cuno in een redevoering in de Reichstag. Voor hem gaat het Frankrijk niet om de herstelbetalingen. Frankrijk voert een brutale expansiepolitiek die al gestart is onder Lodewijk XIV en die zijn republikeinse opvolgers nu voortzetten. Alle partijen in de Reichstag reageren met de nodige bijval. Er heerst een gevoel van nationale eenheid, net zoals in de begindagen van de oorlog in augustus 1914. Alle meningsverschillen tussen de partijen zijn weggevallen.

Reeds voor de Franse inval hebben heel wat bedrijven hun hoofdkantoor naar andere streken in Duitsland verhuisd. Zo heeft het Rheinisch-Westfalische Kolensyndicaat zijn zetel in Hamburg gevestigd. Dat levert de Fransen al wat problemen op bij hun kolenvordering. En ook de spoorwegarbeiders en -bedienden hebben het werk neergelegd waardoor het kolentransport zelf ook nog bemoeilijkt wordt. Fransen en Belgen zullen zelf 11.000 man personeel van hun spoorwegen naar Duitsland brengen alvorens de kolentransporten hernemen.

De belangrijkste beslissing van de Duitse regering is de lonen van ongeveer twee miljoen arbeiders die in staking zijn, over te nemen en verder uit te betalen. Zo kan het passieve verzet tegen de Franse bezetting worden volgehouden. Maar juist deze beslissing zorgt ervoor dat de Duitse mark verder zal ontwaarden. Want deze bezetting is op zich al een economisch verlies voor het ganse land. In het Ruhrgebied en het reeds eerder bezette gebied van Rijnland en Saarland leven ongeveer twaalf miljoen mensen of twintig procent van de Duitse bevolking. De gebieden omvatten bijna 13 procent van de textielindustrie, 18 procent van de metaalindustrie en 26 procent van de chemische industrie. Maar nog veel belangrijker is dat de bezette gebieden 84 procent van de steenkolen leveren, 76 procent van het ruw ijzer en 82 procent van het ruw staal. De afscheiding van de bezette gebieden van de Duitse economie staat gelijk met een onthoofding. En toch neemt de Duitse regering de beslissing om de stakende werknemers en de gesloten bedrijven financieel te ondersteunen. Het is in feite een uitzichtloze onderneming die zware gevolgen heeft.

Op de financiële markten ziet men de gevolgenOp 10 januari 1923, de dag voor de Frans-Belgische inval, staat een dollar gelijk met 10.000 mark. Een week later kost een dollar al 19.500 mark. Op 27 januari betaal je voor een dollar 25.000 mark, op 30 januari 35.000 mark en op 31 januari zelfs 50.000 mark.

Bron : Frank Stocker, Die Inflation von 1923, FBV 2022

Franse soldaten aan Deutsches Eck nabij Koblenz

Fransen bezetten Ruhrgebied

Er is weinig verkeer op straat, alle winkels zijn gebarricadeerd en de inwoners hebben de jaloezieën naar beneden gedaan. Essen lijkt wel leeg als op 11 januari 1923 Franse soldaten de stad binnen marcheren. De soldaten zijn hun operatie ’s nachts om 2 uur begonnen en in de ochtend naderen ze het stadhuis. Daar zit Hans Luther in het bureel van de burgemeester. Kort daarvoor heeft Rijkskanselier Cuno hem tot minister benoemd. Maar daarna is Luther snel naar Essen teruggekeerd.

Als de Franse soldaten het stadhuis van Essen naderen, sturen ze een officier vooruit. Die geeft Luther het bevel om aan de ingang van het stadhuis de Franse generaal Rampond op te vangen. Luther weigert echter, en uiteindelijk moet generaal Rampond zelf binnengaan via de dienstingang in het stadhuis van Essen. Een korte maar vluchtige triomf voor Luther. Rampond verklaart dat de Franse bezettingsmacht bezit neemt van de spoorwegen, post, telegrafie en kanaalbeheer. Luther antwoordt dat hij enkel zal knielen voor militaire dwang. Maar hij heeft dus geen keuze.

De Franse premier Poincaré stuurt een commissie van 72 ingenieurs naar het Ruhrgebied, die de opdracht hebben de kolenlevering te garanderen. Voor hun bescherming worden ook nog 60.000 Franse en Belgische soldaten gestuurd met de opdracht het Ruhrgebied met 3,5 miljoen inwoners te bezetten.

bron : Frank Stocker, die Inflation von 1923, FBV

De tekening onderaan toont in het rood de Duitse gebieden die al door de Fransen bezet waren vlak na de wapenstilstand in 1918. In het groen zie je de gebieden die de Fransen in 1923 extra bezet hebben.

stichting van de Sovjet-Unie

Afgevaardigden van de Russische Sovjet Federatieve Socialistische Republiek, de Transkaukasische Sovjet Federatieve Socialistische Republiek, de Oekraïense Soviet Socialistische Republiek en de Witrussische Soviet Socialistische Republiek komen op 28 december 1922 in Moskou samen om een politieke unie te bespreken tussen hun republieken. Op 30 december 1922 besluit een congres van 2.215 afgevaardigden uit deze republieken in het Bolsjoi theater tot de oprichting van de Unie van Sovjet Socialistische Republieken (USSR), ook wel Sovjet-Unie genoemd.

bron : https://en.wikipedia.org/wiki/December_1922#December_28,1922(Thursday)